Linia energetyczna wysokiego napięcia na działce prywatnej. Co można z tym zrobić?

Linia energetyczna wysokiego napięcia na działce prywatnej może być problematyczna. Właścicielowi nieruchomości na której znajduje się linia wysokiego napięcia przysługuje nie tylko roszczenie o jej usunięciu, ale również prawo do tzw. przesunięcia linii lub zmiana z naziemnych na podziemne. W ostatnich latach niektóre miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (mpzp) nakładają na operatorów systemu przesyłowego taki właśnie obowiązek.

Linia energetyczna wysokiego napięcia na działce prywatnej

Linie wysokiego napięcia oraz wszechobecne słupy energetyczne stanowią stały element polskiego krajobrazu. Dzięki infrastrukturze energetycznej mamy zapewnione stabilne i bezpieczne dostawy energii do domostw, zakładów pracy i instytucji publicznych. Niestety powszechne staje się problematyczne umiejscowienie infrastruktury na nieruchomości prywatne, nad którymi linie te przebiegają. Linia energetyczna wysokiego napięcia na działce prywatnej wpływa na obniżenie wartości nieruchomości. Stanowi również przeszkodę w uzyskaniu pozwolenia na budowę domu jednorodzinnego.

Okoliczności te sprawiają, że właścicielowi nieruchomości, nad którymi przebiega linia energetyczna na działce prywatnej przysługuje szereg roszczeń, w szczególności roszczenie o ich usunięcie lub dokonanie przesunięcia biegu linii.

Roszczenia właściciela działki o usunięcie linii wysokiego napięcia

Roszczenie właściciela nieruchomości o usunięcie linii wysokiego napięcia wynika z art. 222 par. 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Stanowisko to znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów powszechnych. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 maja 2004 r., sygn. akt III CK 496/02 (link do wyroku → tutaj) podniósł, że:

Jeśli właściciel nieruchomości nad którą znajdują się linie wysokiego napięcia chce je usunąć powinien w pierwszej kolejności ustalić podstawę prawną, na mocy której zostały posadowione linie energetyczne. Zgodnie z art. 33 Ustawy – Prawo budowlane (Dz. U. 1994 Nr 89 poz. 414) jest nią pozwolenie na budowę.

Pomocne w tym celu może okazać się przejrzenie księgi wieczystej nieruchomości, albo odnalezienie informacji w Geodezyjnej Ewidencji Sieci Uzbrojenia Terenu.

Kiedy można starać się o roszczenie o usunięcie linii wysokiego napięcia?

Jeżeli właściciel nieruchomości wyraził zgodę na budowę linii wysokiego napięcia biegnącej nad jego nieruchomością – nie przysługuje mu roszczenie o jej usunięcie.

Odmiennie przedstawia się sytuacja, gdy linie wysokiego napięcia przebiegają nad nieruchomością bezprawnie, oraz gdy zgodę na ich budowę wyraził poprzednik prawny obecnego właściciela nieruchomości. Na dopuszczalność wystąpienia z roszczeniem o usunięcie linii wysokiego napięcia ma wpływ okres, jaki upłynął od ich posadowienia nad nieruchomością. Jest to istotne w kontekście potencjalnego zasiedzenia służebności przesyłu przez operatora systemu przesyłowego, co może stanowić zarzut niweczący roszczenie właściciela nieruchomości o usunięcie linii wysokiego napięcia.

Służebność przesyłu może zostać nabyta przez przedsiębiorcę przesyłowego w drodze zasiedzenia. Zgodnie z art. 292 kodeksu cywilnego, warunkiem zasiedzenia służebności przesyłu jest korzystanie przez przedsiębiorcę przesyłowego z trwałego i widocznego urządzenia. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13 września 2017 r. sygn. akt: IV CSK 623/16 (link do postanowienia → tutaj) - urządzenie widoczne to urządzenie postrzegalne dla każdego przeciętnego uczestnika obrotu.

Terminy zasiedzenia wynoszą odpowiednio:

• 20 lat w przypadku zasiedzenia w dobrej wierze,
• 30 lat w sytuacji zasiedzenia w złej wierze.

W przypadku służebności przesyłu ciężko mówić o dobrej wierze i te przypadki stanowią marginalny odsetek całości.

Roszczenia właściciela działki o usunięcie linii wysokiego napięcia - formalności

Pierwszą z formalności, której należy dopełnić korzystając z roszczenia o usunięcie linii wysokiego napięcia jest wystosowanie do właściwego operatora systemu przesyłowego wniosku o ich usunięcie.

We wniosku należy wskazać, że linia energetyczna wysokiego napięcia na działce prywatnej uniemożliwia właściwe korzystanie z nieruchomości i zagospodarowanie jej w odpowiedni sposób, na przykład poprzez budowę domu jednorodzinnego. Należy przytoczyć także, że zostały one posadowione bez uzyskania zgody właściciela nieruchomości, a także, że zaniżają one własność nieruchomości. W sytuacji braku uzyskania pozytywnej decyzji właściwego operatora systemu przesyłowego, konieczne może okazać się wytoczenie powództwa na drodze sądowej.

Prawo do przesunięcia linii wysokiego napięcia

Możliwe jest również skorzystanie z prawa do tzw. przesunięcia linii. Jest to rozwiązanie polegające na zmianie przebiegu linii energetycznych z naziemnych na podziemne, tzw. skablowanie napowietrznych linii energetycznych. W ostatnich latach niektóre miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego nakładają na operatorów systemu przesyłowego powyższy obowiązek. W sytuacji, gdy operator odmówi wypełnienia obowiązku skablowania sieci, właściciel nieruchomości zgodnie z treścią art. 222 par. 2 Kodeksu cywilnego może skierować do operatora roszczenie o zaniechanie naruszeń prawa własności.

Ile wyniesie odszkodowanie?

Oprócz wyżej opisanych roszczeń, właścicielowi nieruchomości obciążonej bezprawnie posadowionym słupem energetycznym przysługuje roszczenie o odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z tejże nieruchomości.

W tym celu w pierwszej kolejności należy zwrócić się do przedsiębiorstwa energetycznego będącego właścicielem przedmiotowego słupa energetycznego z wezwaniem o ustanowienie służebności przesyłu i wypłacenie wynagrodzenia za bezumowne wykorzystanie z nieruchomości. Przedmiotowe odszkodowanie może zostać przyznane maksymalnie za okres 10 lat wstecz.

Niestety, przedsiębiorstwa przesyłowe rzadko chcą zakończyć sprawę ugodowo, odmawiając wypłaty odszkodowania, a więc sprawa musi zostać przez właściciela nieruchomości skierowana do sądu. Na wysokość przedmiotowego odszkodowania zasądzanego przez sądy mają w szczególności wpływ takie czynniki jak:

• lokalizacja nieruchomości,
• przeznaczenie i zagospodarowanie gruntu,
• klasa ziemi,
• cena rynkowa za metr kwadratowy,
• rodzaj posadowionych urządzeń przesyłowych.