Polska musi nauczyć się żyć z powodzią! Szokujący raport PAN ujawnia, jak uniknąć kolejnych katastrof

Powodzie w Polsce to rzeczywistość, której nie da się już odsunąć na bok. Musimy nauczyć się z nią funkcjonować na co dzień. Takie wnioski płyną z najnowszego raportu Polskiej Akademii Nauk, analizującego skutki wrześniowej powodzi z 2024 roku i wskazującego, że bez radykalnych zmian w zarządzaniu ryzykiem wodnym kolejne katastrofy będą tylko kwestią czasu. Eksperci nie kryją obaw: jeśli nie zareagujemy teraz, następne fale powodziowe mogą kosztować miliardy i odebrać życie setkom osób. Czy tym razem wyciągniemy lekcje z żywiołu?

Raport PAN podkreśla, że powodzie w Polsce są zjawiskiem nieuniknionym i wymagają długofalowej strategii zamiast doraźnych reakcji.
Eksperci oceniają skutki powodzi z 2024 roku i wskazują, że blisko 4 mln Polaków mieszka na terenach zagrożonych.
Zidentyfikowano kluczowe słabości systemu: starą infrastrukturę, chaos informacyjny i błędne planowanie przestrzenne.
Rekomenduje się stworzenie apolitycznej strategii, rejestru szkód powodziowych i wzmocnienie systemów ostrzegania IBF.

Raport przygotowany przez Zespół ds. Odbudowy Odporności po Powodzi przy Komitecie Nauk o Wodzie i Gospodarce Wodnej PAN to pierwsza od lat tak całościowa analiza problemu. Obejmuje nie tylko straty w zlewni Górnej Odry, ale także długofalowe strategie dla całej Polski. Autorzy zwracają uwagę, że prawie 4 miliony osób mieszka dziś na terenach zagrożonych, a powodzie odpowiadają za ponad 40% wszystkich szkód związanych z klęskami żywiołowymi.

Powódź jako codzienność: „Nie walczymy z nią, tylko się przygotowujemy”

Specjaliści biją na alarm: ze względu na położenie geograficzne i sposób zabudowy Polska zawsze będzie narażona na powodzie. Zamiast więc udawać, że da się je całkowicie wyeliminować, trzeba skupić się na ograniczaniu strat.

– podkreśla prof. dr hab. Paweł Rowiński, dyrektor Instytutu Geofizyki PAN i przewodniczący Komitetu Nauk o Wodzie i Gospodarki Wodnej PAN.

„Nie możemy traktować powodzi wyłącznie jako katastrofy. To zjawisko, które regularnie wraca i do którego można się przygotować, tak aby zmniejszyć szkody i skrócić czas odbudowy”

Według ekspertów skuteczna ochrona opiera się na czterech filarach: mądrym planowaniu przestrzennym, renaturyzacji rzek, nowoczesnej infrastrukturze oraz edukacji społeczeństwa. Wrześniowa powódź z 2024 roku obnażyła słabości systemu - od wysłużonej infrastruktury hydrotechnicznej po chaos informacyjny i braki w komunikacji kryzysowej.

Tereny zagrożone powodziami sprawdzisz w Raporcie o terenie na OnGeo.pl

Sprawdzenie, czy Twoja działka jest zagrożona powodziami lub znajduje się na terenie zalewowym, to kluczowy krok w procesie planowania inwestycji.

Informacje o terenach zalewowych uzyskasz w kilku prostych krokach:

Wejdź na stronę OnGeo.pl - na górze strony dostępne są wyszukiwarki i przejście do mapy;
Wyszukaj teren wpisując numer działki, adres lub wskaż obszar na interaktywnej mapie;
Wskaż interesujące Cię informacje. Po określeniu obszaru, wybierz interesujące Cię informacje, które zostaną uwzględnione w analizie nieruchomości. Następnie kliknij przycisk "Pobierz" i dokonaj elektronicznej płatności;
Raport o terenie zawierający mapy powodziowe i inne wybrane informacje, zostanie wygenerowany w przeciągu kilku minut.

W raporcie otrzymasz informacje takie jak:

Identyfikacja zagrożenia powodziowego. Dowiesz się, jak często Twoja działka może być zalana, dzięki identyfikacji zagrożenia powodziowego raz na 10, 100 i 500 lat;
Identyfikacja zagrożenia zalaniem od przerwania wału. Informacje te pomogą Ci ocenić ryzyko powodziowe w przypadku awarii lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego;
Identyfikacja terenów zagrożonych powodziami od wód gruntowych. Dowiedz się, czy Twoja działka jest narażona na zalanie przez wody gruntowe. Raport pomoże Ci odpowiedzieć na to pytanie;
Identyfikacja terenów zagrożonych stagnacją wody. Dowiedz się, czy na Twojej działce może gromadzić się woda, co zwiększa ryzyko powodzi.

Zobacz: Przykładowy Raport o Terenie

Zagrożenie powodziowe w Raporcie o terenie

Nauka na straży bezpieczeństwa: PAN i Wody Polskie łączą siły

Raport powstał dzięki współpracy hydrotechników, hydrologów, ekologów i specjalistów od zarządzania kryzysowego.

zaznacza prof. dr hab. Marek Konarzewski, prezes PAN.

„To przykład nauki w najlepszym wydaniu - rzetelnej, analitycznej i nastawionej na dobro publiczne”

Dokument pokazuje, jak badania naukowe mogą realnie zwiększać bezpieczeństwo obywateli i wspierać państwo w podejmowaniu decyzji.

Duży wkład w opracowanie raportu miały Wody Polskie, kierowane przez Mateusza Balcerowicza, który pełni funkcję wiceprzewodniczącego Komitetu. W pracach uczestniczyli m.in. prof. Janusz Zaleski z Biura Koordynacji Projektów Banku Światowego oraz Marta Barszczewska z Departamentu Inwestycji i Renaturyzacji.

podkreśla Balcerowicz.

„Współpraca PAN i Wód Polskich to konkretne działania przekuwane na realne rozwiązania chroniące ludzi i środowisko”

Apolityczna strategia: koniec z gaszeniem pożarów

Autorzy raportu apelują o stworzenie stabilnej, apolitycznej strategii zarządzania ryzykiem powodziowym - z pewnym finansowaniem i dobrą współpracą między resortami.

ostrzega prof. Rowiński.

„Powódź zaczyna się nie w rzece, ale na planie miejscowym”

Zabudowywanie terenów zalewowych to proszenie się o kłopoty. Eksperci proponują również stworzenie krajowego rejestru szkód powodziowych, obejmującego zarówno straty materialne, jak i psychologiczne czy środowiskowe. Takie narzędzie ułatwi planowanie i ocenę zasadności inwestycji.

Od walki do współpracy z naturą: „Żyjmy z rzeką, nie przeciwko niej”

Czas odejść od myślenia o powodzi jako wrogu, którego trzeba pokonać za wszelką cenę. Raport promuje podejście łączące klasyczne inwestycje - takie jak modernizacja zapór czy budowa polderów - z rozwiązaniami opartymi na naturze: odtwarzaniem mokradeł czy wprowadzaniem zielono-niebieskiej infrastruktury w miastach. Niezbędne jest też wzmocnienie systemów ostrzegania, w tym syren alarmowych i prognoz opartych na wpływie (IBF).

Każda złotówka wydana na prewencję pozwala oszczędzić kilkadziesiąt złotych podczas odbudowy. Ważną rolę ma również edukacja: szkolenia dla samorządów, zajęcia dla uczniów i przeciwdziałanie dezinformacji.

Przeczytaj także:

Zdjęcia satelitarne ukazują dramatyczny obraz powodzi w Polsce

Kluczowe rekomendacje PAN: jak uniknąć powtórki z 2024 roku?

Najważniejsze priorytety to:

Modernizacja infrastruktury: przegląd zapór, mostów i innych obiektów, także tych sprzed ponad stu lat.
Mobilne systemy ochrony: bariery i rękawy wodne dla miast najbardziej narażonych na zalanie.
Przestrzeń dla rzek: odsuwanie wałów, budowa polderów, renaturyzacja dolin.
Edukacja i komunikacja: programy informacyjne, szkolenia i walka z fake newsami.
System ubezpieczeń: model dzielący ryzyko między państwem a sektorem prywatnym.

podsumowuje prof. dr hab. inż. Tomasz Walczykiewicz, przewodniczący Zespołu.

„Rolą nauki jest nie tylko stawianie diagnozy, ale także odpowiedzialność za przyszłość”

Raport wzywa do pilnego wdrożenia systemu IBF i stworzenia ewidencji szkód powodziowych.

Dokument PAN to część większego programu, który ma zwiększyć odporność społeczeństwa na katastrofy naturalne. Czy rząd posłucha ekspertów? Najbliższe lata pokażą, czy Polska nauczy się żyć z powodzią - czy dalej będzie tonąć w chaosie. Śledźcie aktualizacje, bo ten temat dotyczy każdego z nas!