„Bezpieczna Wisła” - Największy Suchy Zbiornik w Polsce

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie zapowiada budowę suchego zbiornika retencyjnego Koszyce-Szczurowa, który swoją pojemnością przewyższy nawet słynny zbiornik w Raciborzu. Choć inwestycja ma zagwarantować bezpieczeństwo dla około 140 tys. mieszkańców, towarzyszy jej burzliwa dyskusja społeczna i obawy związane z wysiedleniami oraz wyburzeniami domów.

Projekt „Bezpieczna Wisła” – klucz do ochrony przed powodziami

Dorzecze Górnej Wisły, które od dekad zmaga się z powtarzającymi się powodziami, wymaga skutecznych działań. W XX i XXI wieku region ten odnotował wiele groźnych wezbrań wód – m.in. w 1934, 1997 czy 2010 roku. Obecny system ochrony oparty głównie na wałach przeciwpowodziowych oraz zbiornikach wielozadaniowych staje się niewystarczający wobec rosnącego zagrożenia powodziowego.

Nowy projekt Wód Polskich, nazwany „Bezpieczna Wisła”, zakłada budowę polderów i zbiorników retencyjnych, które znacznie zwiększą pojemność retencyjną obszaru. Najbardziej rozbudowany wariant inwestycji przewiduje:

• Polder przepływowy Koszyce-Szczurowa (206 mln m³),
• Polder wzdłuż Wisły „Przykop” (20,5 mln m³),
• Uzupełniające działania z zakresu zielonej hydrotechniki, takie jak odtwarzanie starorzeczy, mokradeł czy zalesianie.

Dla porównania, największy obecnie zbiornik w Polsce – Racibórz Dolny – ma pojemność 185 mln m³. Podczas powodzi we wrześniu 2024 roku po raz pierwszy w pełni spełnił swoją funkcję, redukując skutki wezbrania w dorzeczu Odry.

Obszar objęty Programem „Bezpieczna Wisła”

Sprawdź teren na którym ma powstać zbiornik pobierając Raport zdjęć satelitarnych 

Szansa na bezpieczeństwo kontra koszty społeczne

Jednak ogromna skala inwestycji niesie za sobą poważne konsekwencje społeczne. W wariancie obejmującym budowę polderu Koszyce-Szczurowa planowane jest wysiedlenie aż 800 mieszkańców oraz wyburzenie 250 domów w gminie Szczurowa. Nie dziwi więc, że lokalna społeczność wyraża swoje niezadowolenie.

Protesty mieszkańców, wspierane przez władze lokalne, stały się istotnym elementem trwających konsultacji społecznych. Jak podkreśla wójt gminy Szczurowa, Zbigniew Moskal, władze samorządowe nie zostały wystarczająco wcześnie poinformowane o szczegółach projektu. W odpowiedzi na rosnące napięcia Wody Polskie wydłużyły proces konsultacji społecznych do 17 stycznia 2025 roku, organizując dodatkowe spotkanie w Szczurowej.

Dyrektor Wojciech Kozak, reprezentujący Wody Polskie RZGW w Krakowie, zachęca do dialogu:

„Przedstawiamy projekt programu, który jest bardzo ważny dla bezpieczeństwa mieszkańców całego regionu. Rozmawiajmy i wspólnie budujmy bezpieczną przyszłość.”

Konsultacje społeczne i przejrzystość projektu

Projekt programu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko został udostępniony publicznie na stronie bezpiecznawisla.pl/konsultacje oraz w siedzibach RZGW w Krakowie i Rzeszowie. 

Polder Przykop ma odegrać kluczową rolę w redukcji ryzyka powodziowego na obszarze doliny Wisły. Planowany suchy zbiornik retencyjny będzie zdolny pomieścić ponad 20 milionów metrów sześciennych wody, odciążając miejscowości położone w dole rzeki. Obszar przewidziany pod inwestycję obejmuje miejscowości Przykop, Zaduszniki i Dymitrów Mały w powiecie mieleckim.

W grudniu 2024 roku w Przykopie odbyły się konsultacje społeczne, podczas których mieszkańcy mieli możliwość wyrażenia swoich opinii i zgłaszania uwag do projektu. Pomimo organizacji tych spotkań, społeczność lokalna czuje się niedostatecznie uwzględniona w procesie decyzyjnym.

Protesty i argumenty mieszkańców

Mieszkańcy gminy Padew Narodowa, których grunty i domy mają zostać wywłaszczone, stanowczo sprzeciwiają się realizacji projektu. Główne argumenty protestujących obejmują:

• Straty dla rolnictwa: Tereny wyznaczone pod budowę polderu należą do najbardziej urodzajnych gleb w regionie, co budzi obawy o przyszłość lokalnego rolnictwa.
• Koszty społeczne: Wyburzenia gospodarstw i wysiedlenia mogą prowadzić do destabilizacji lokalnych społeczności.
• Wątpliwości co do potrzeby inwestycji: Zdaniem mieszkańców, ryzyko powodzi w gminie Padew Narodowa jest obecnie niewielkie.

Wójt Robert Pluta zwrócił uwagę, że alternatywne metody, takie jak budowa mniejszych zbiorników retencyjnych i udrożnienie międzywala Wisły, mogą być równie skuteczne, a przy tym mniej szkodliwe dla lokalnej społeczności.

Władze gminy Padew Narodowa apelują o rewizję projektu i rozważenie innych, mniej inwazyjnych rozwiązań. Jak podkreśla wójt Pluta:

„Rozwój gminy i dobro mieszkańców nie mogą być poświęcone w imię rozwiązań, które są dyskusyjne w swojej zasadności.”

Wstępna wizualizacja sekcji urządzeń przelewowo-spustowych

Perspektywa i wyzwania

Suchy zbiornik Koszyce-Szczurowa to inwestycja o strategicznym znaczeniu dla ochrony przed powodzią, ale jej realizacja wymaga pogodzenia różnych interesów – zarówno społecznych, jak i ekologicznych. Kluczem do sukcesu może być otwarty dialog i transparentność działań na każdym etapie projektu.

Mieszkańcy, którzy stracą swoje domy, powinni otrzymać realne wsparcie w postaci odpowiednich odszkodowań i programów pomocowych. Równocześnie nie można zapominać, że skuteczna ochrona przed powodzią jest koniecznością w obliczu coraz bardziej ekstremalnych zjawisk pogodowych.

Projekt „Bezpieczna Wisła” jest wyzwaniem, ale i szansą – dla Górnej Wisły, dla Polski, i dla przyszłych pokoleń.