Sejm przyjął kolejną nowelizację ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Podczas posiedzenia 5 listopada 2025 r. Sejm uchwalił - z poprawkami - poselski projekt nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Za przyjęciem głosowało 237 posłów, 194 było przeciw, a czterech wstrzymało się od głosu. Teraz nowelizacja trafi do Senatu, a potem na biurko prezydenta Karola Nawrockiego. Zmiany mają znaczenie zarówno dla gmin, jak i dla inwestorów. Najważniejsze z nich to zastąpienie obowiązku uzgadniania projektów planów ogólnych obowiązkiem ich opiniowania oraz czasowe zawieszenie kar za nieterminowe wydawanie decyzji o warunkach zabudowy.

Opinie zamiast uzgodnień

Jednym z kluczowych elementów nowelizacji jest uproszczenie procedury sporządzania planów ogólnych gmin. Do tej pory samorządy musiały uzgadniać projekty z wieloma instytucjami, co często prowadziło do przeciągania się całego procesu. Zgodnie z nowymi przepisami zamiast uzgodnień wystarczy uzyskać opinie odpowiednich organów. Ma to znacząco przyspieszyć prace planistyczne, które w wielu miejscach utknęły z powodu nadmiernych formalności.

Nie wszystkie instytucje zostały jednak zwolnione z obowiązku uzgodnień. Nadal będą one wymagane w przypadku:

• dyrektora parku narodowego,
• regionalnego dyrektora ochrony środowiska,
• dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.

Jak podkreślił poseł Bartosz Romowicz (Polska 2050), współautor projektu, w przypadku RDOŚ uzgodnienia będą dotyczyć wyłącznie terenów faktycznie objętych ochroną przyrody, a nie – jak dotychczas – także tych, które dopiero mogą nią zostać objęte. Zdaniem projektodawców to istotne doprecyzowanie, które ograniczy biurokratyczne utrudnienia.

Nowe przepisy obejmą wszystkie projekty planów ogólnych będących w toku. Oznacza to, że uzyskane wcześniej uzgodnienia zostaną potraktowane jako opinie, a postępowania w sprawie odmowy uzgodnienia planu zostaną umorzone.

„Wuzetki” bezterminowe w określonych przypadkach

Nowelizacja doprecyzowuje też przepisy dotyczące decyzji o warunkach zabudowy, czyli tzw. wuzetek. Zgodnie z ustawą z 2023 r., od 1 stycznia 2026 r. takie decyzje mają być ważne przez pięć lat od dnia, w którym staną się prawomocne.

Sejm wprowadził jednak wyjątki. Bezterminowe pozostaną decyzje, które:

• uprawomocnią się przed 1 stycznia 2026 r., lub zostaną wydane w sprawach wszczętych przed 16 października 2025 r. - nawet jeśli ich uprawomocnienie nastąpi już po 1 stycznia 2026 r.

Posłowie odrzucili natomiast poprawkę mniejszości, która zakładała przesunięcie początku obowiązywania pięcioletniego terminu „wuzetek” na 1 lipca 2026 r.

Czasowe zawieszenie kar dla gmin

Nowelizacja przewiduje również czasowe zawieszenie naliczania kar za nieterminowe wydawanie decyzji o warunkach zabudowy. Terminy te będą liczone na nowo dopiero od 1 stycznia 2027 r. Rozwiązanie ma odciążyć gminy, które obecnie zmagają się z lawiną wniosków o WZ, wynikającą ze zbliżającego się terminu wprowadzenia planów ogólnych – do 30 czerwca 2026 r.

Nieważność planu ogólnego tylko w części

Nowe przepisy jednoznacznie wskazują, że nieważność planu ogólnego gminy będzie można stwierdzić tylko w części, a nie w całości. To reakcja na dotychczasowe sytuacje, gdy wojewodowie unieważniali całe plany z błahych – zdaniem ekspertów – powodów. Zmiana ma ograniczyć ryzyko paraliżu planistycznego i inwestycyjnego, który mógłby pojawić się w 2026 r.

Ułatwienia w realizacji planów i ryzyko utraty środków z KPO

Nowelizacja ma również przyspieszyć prace nad planami ogólnymi – dokumentami kluczowymi dla funkcjonowania systemu planowania przestrzennego. Polska zobowiązała się, że do 30 czerwca 2026 r. co najmniej 80 procent gmin uchwali swoje plany ogólne. Jest to jeden z tzw. kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy. Niewywiązanie się z tego zobowiązania mogłoby skutkować utratą części funduszy unijnych przeznaczonych na reformę systemu planowania.

Znaczenie zmian

Nowelizacja to reakcja na rosnące obciążenie gmin i ryzyko paraliżu inwestycyjnego. Wprowadzenie opiniowania zamiast uzgodnień ma uprościć procedury i przyspieszyć proces planistyczny, a zawieszenie kar da samorządom więcej czasu na przygotowanie planów ogólnych bez obawy o sankcje. Dla inwestorów kluczowe pozostaje jednak jedno – jeśli wniosek o decyzję o warunkach zabudowy został złożony przed 16 października 2025 r., decyzja pozostanie bezterminowa.