Mapa geologiczna. Rodzaje map geologicznych. Gdzie je pobrać?

Mapy geologiczne stanowią źródło informacji na temat rozmieszczenia skał i innych materiałów geologicznych oraz głębokości wód podziemnych na danym obszarze. Mapy te różnią się skalą, tematem i sposobem prezentacji danych. Do najpopularniejszych należą mapy litogenetyczne, geologiczno-inżynierskie i hydrogeologiczne. Informacji na temat geologii wybranej działki dostarczy Ci Raport o Terenie OnGeo.pl, gdzie znajdziesz analizy geologiczne i gotowe mapy geologiczne do pobrania, udostępnione przez Państwowy Instytut Geologiczny. 

Mapa geologiczna

Mapa geologiczna to kartograficzne opracowanie, na którym przedstawia się strukturę geologiczną danego obszaru, często na tle podkładu topograficznego z rzeźbą terenu. Na mapach geologicznych oznacza się występowanie skał, różniących się np. wiekiem i składem, a także przebieg struktur głębokich, takich jak: uskoki, nasunięcia oraz cechy powierzchniowe, np. osuwiska i wydmy. Ponadto na mapach zaznaczone są elementy związane z działalnością człowieka, takie jak wyrobiska lub kamieniołomy. 

Mapy geologiczne różnią się dokładnością. Swoim zasięgiem mogą obejmować zarówno obszar całego kraju (np. Mapa Geologiczna Polski wrysowana jest w skali 1:1 000 000), jak i mniejszych obszarów, ale z wieloma szczegółami (np. Mapa Geologiczna Tatr w skali 1: 10 000). Najbardziej precyzyjne mapy tworzone są zazwyczaj dla obszarów o skomplikowanej strukturze geologicznej. 

W Polsce podstawową mapą geologiczną jest Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski (SMGP) w skali 1:50 000, która umożliwia śledzenie struktur geologicznych na rozległym obszarze. Powierzchnia jednego arkusza wynosi około 300 km kw., przy czym jednocześnie zawiera dużą liczbę detali - 1 mm na mapie odpowiada 50 metrom w terenie. 

Gdzie pobrać mapy geologiczne?

Państwowy Instytut Geologiczny - PIB udostępnia swoje mapy w formie cyfrowej poprzez Centralną Bazę Danych Geologicznych (CBDG). Mapy można przeglądać online lub pobrać w postaci plików do dalszej obróbki. Niestety forma przedstawienia danych wymaga doświadczenia w poruszaniu się po geoportalach i odczytywania danych przestrzennych. Dlatego w OnGeo.pl przygotowaliśmy alternatywę…

Mapy geologiczne w OnGeo.pl

Generując Raport o terenie OnGeo.pl dostaniesz spersonalizowany link do map geologicznych przygotowanych dla wybranego przez Ciebie obszaru na terenie Polski. 

W ramach tematu Geologia terenu - Geologiczne warunki budowlane otrzymasz mapy z Centralnej Bazy Danych Geologicznych PGI oraz objaśnienia do tych map w tym właśnie szczegółową mapę geologiczną. 

W ramach tematu geologicznego dostaniesz:

• Mapę warunków budowlanych;
• Geologiczną mapę szczegółową;
• Litogenetyczną mapę Polski wraz z legendą i objaśnieniami do mapy;
• Geośrodowiskową mapę Polski;
• Geologiczno-inżynierską mapę z określonymi geologicznymi warunkami budowalnymi dla dowolnej działki w kraju;
• Mapę surowców mineralnych w Polsce.

Rodzaje map geologicznych

Istnieją różne rodzaje map geologicznych, które różnią się chociażby skalą, tematem i sposobem prezentacji danych. Mapy geologiczne są cennym źródłem informacji na temat budowy geologicznej danego obszaru. Można je wykorzystać do różnych celów, takich jak planowanie przestrzenne, poszukiwanie surowców naturalnych, czy ocena ryzyka geologicznego.

Poniżej dokonamy podziału map geologicznych oraz krótko opiszemy każdą z nich. 

1. Mapy geologiczne ogólnogeograficzne

Mapy te przedstawiają ogólny obraz geologicznej budowy danego obszaru. Skala map geologicznych ogólnogeograficznych wynosi zazwyczaj od 1:100 000 do 1:1 000 000. Na mapach tych przedstawia się rozmieszczenie głównych jednostek geologicznych, takich jak skały magmowe, skały osadowe i skały metamorficzne.  

Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski (SMGP)

Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski jest podstawową mapą geologiczną sporządzaną dla obszaru całego kraju w cięciu arkuszowym. Składa się łącznie z 1069 arkuszy, a każdy z nich obejmuje powierzchnię ok. 300 km kw. Każdy arkusz zawiera objaśnienia tekstowe, które wyjaśniają budowę geologiczną z uwzględnieniem genezy, litologii, stratygrafii oraz geomorfologii i tektoniki. 

SMGP określa możliwości występowania złóż surowców mineralnych oraz kierunki dalszego poszukiwania i pozyskiwania surowców, a także zawiera zasadnicze informacje z dziedzin geologii dynamicznej, w tym o geozagrożeniach (osuwiska i inne ruchy grawitacyjne, podcięcia erozyjne itp.), geomorfologii, paleogeografii, paleontologii, hydrogeologii. Integralną częścią SMGP jest mapa geomorfologiczna.

2. Mapy geologiczne litologiczne

Mapy te przedstawiają rozmieszczenie skał w danym obszarze. Na mapach tych przedstawia się m.in. rodzaje skał, ich wiek, czy grubość. Skala map geologicznych litologicznych wynosi zazwyczaj od 1:25 000 do 1:100 000.

Mapy geologiczne litologiczne są wykorzystywane w różnych celach, takich jak:

• Poszukiwanie surowców naturalnych - wykorzystywane do identyfikacji obszarów, w których mogą występować złoża surowców naturalnych, takich jak węgiel, ropy naftowej, czy gazu ziemnego;
• Planowanie przestrzenne - wykorzystywane do oceny ryzyka geologicznego, takiego jak osuwiska, czy powodzie;
• Ochrona środowiska - mapy litologiczne są wykorzystywane do identyfikacji obszarów o szczególnym znaczeniu przyrodniczym lub kulturowym.

Mapa Litogenetyczna Polski (MLP)

Mapa Litogenetyczna Polski przedstawia litologię i genezę utworów występujących na powierzchni terenu oraz wybrane zjawiska geodynamiczne, hydrogeologiczne i antropogeniczne. Podstawowym celem wykorzystania mapy jest typowanie obszarów występowania surowców skalnych oraz waloryzacja i wyznaczenie obszarów opracowań szczegółowych. Znajomość mapy pozwala również na lepszą identyfikację potencjalnych zagrożeń geologicznych, takich jak trzęsienia ziemi, osuwiska czy erozja.

Mapa Litogenertycza Polski powstała w wyniku cyfrowego przetwarzania informacji zawartych w bazie danych SMGP. 

3. Mapy hydrogeologiczne 

Mapy hydrologiczne przedstawiają rozmieszczenie wód podziemnych. Na mapach tych przedstawia się m.in. poziomy wód podziemnych, czy obszary zasilania wód podziemnych. Skala map geologicznych hydrogeologicznych wynosi zazwyczaj od 1:25 000 do 1:100 000.

Mapy geologiczne hydrogeologiczne są wykorzystywane w różnych celach, takich jak:

• Zaopatrzenie w wodę - wykorzystywane do identyfikacji obszarów, w których można czerpać wodę podziemną do celów zaopatrzenia w wodę;
• Ochrona środowiska - wykorzystywane do oceny ryzyka zanieczyszczenia wód podziemnych;
• Planowanie przestrzenne - mapy hydrogeologiczne są wykorzystywane do oceny wpływu planowanych inwestycji na zasoby wód podziemnych.

Mapa Hydrogeologiczna Polski (MHP)

Mapa Hydrogeologiczna Polski (MHP) to dokument przedstawiający ujęcia wód podziemnych, kierunki i prędkości przepływu wód podziemnych, uwarunkowania hydrogeologiczne oraz poziomy wodonośne na terenie Polski. Zawiera informacje dotyczące użytkowych poziomów zwykłych wód podziemnych z szerszą interpretacją głównego poziomu wodonośnego, stanowiącego najważniejsze źródło zaopatrzenia w wodę.

MHP podzielona jest na 1069 arkuszy, rozlokowanych na terenie całego kraju. 

4. Mapy geologiczne tematyczne 

Przedstawiają szczegółowe informacje na temat wybranego aspektu budowy geologicznej, np. rozmieszczenie surowców mineralnych, czy zagrożenia geologiczne. Skala map geologicznych tematycznych jest zazwyczaj mniejsza niż map geologicznych ogólnogeograficznych, wynosi zazwyczaj od 1:25 000 do 1:100 000. 

Mapy geologiczne tematyczne są wykorzystywane w różnych celach, takich jak:

• Poszukiwanie surowców naturalnych - mapy geologiczne surowców mineralnych są wykorzystywane do identyfikacji obszarów, w których mogą występować złoża surowców naturalnych;
• Ocena ryzyka geologicznego - mapy geologiczne zagrożenia geologicznego są wykorzystywane do oceny ryzyka wystąpienia różnych zjawisk geologicznych, takich jak osuwiska, czy powodzie;
• Planowanie przestrzenne - mapy geologiczne geomorfologiczne są wykorzystywane do oceny wpływu planowanych inwestycji na środowisko naturalne;
• Ochrona środowiska - mapy geologiczne geochemiczne są wykorzystywane do identyfikacji obszarów o szczególnym znaczeniu przyrodniczym lub kulturowym.

Mapa surowców mineralnych w Polsce

Mapa surowców mineralnych w Polsce udostępnia informacje opisowe i przestrzenne dotyczące udokumentowanych złóż kopalin oraz obszarów i terenów górniczych. Przedstawia rozmieszczenie najważniejszych złóż surowców mineralnych w Polsce, w tym węgla, ropy naftowej, gazu ziemnego, rud metali, soli kamiennej, siarki i surowców budowlanych. Dodatkowo mapa ta zawiera dane na temat surowców perspektywicznych i prognostycznych oraz koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż. 

5. Mapy geologiczno-inżynierskie

Mapa geologiczno-inżynierska stanowi dokument, który prezentuje informacje dotyczące geologii oraz geotechniki obszaru, na którym planowane są prace inżynierskie, takie jak wznoszenie dróg, mostów, tuneli, linii kolejowych czy budowli. To narzędzie umożliwia precyzyjne zrozumienie warunków geologicznych, geotechnicznych i hydrogeologicznych danego terenu, co pozwala na wdrożenie właściwych rozwiązań technicznych oraz minimalizację ryzyka związanego z konstrukcją i eksploatacją obiektów inżynierskich.

Na mapie geologiczno-inżynierskiej przedstawia się między innymi informacje o:

• Składzie geologicznym oraz lokalizacji złoża surowców mineralnych oraz występowaniu skażeń;
• Głębokości i rodzaju warstw skalnych;
• Poziomie wód gruntowych;
• Charakterze i właściwościach gruntów;
• Nośności i stateczności. gruntów.

6. Mapa Geośrodowiskowa Polski (MGŚP)

Mapy geośrodowiskowe są to mapy, które przedstawiają informacje na temat interakcji między środowiskiem geologicznym a środowiskiem przyrodniczym i ludzkim. Mapy te są wykorzystywane do oceny i zarządzania środowiskiem, a także do podejmowania decyzji dotyczących rozwoju gospodarczego i społecznego.

Mapy geośrodowiskowe są wykorzystywane w różnych celach, takich jak:

• Ocena warunków budowlanych - mapy geologicznych warunków budowlanych są wykorzystywane do oceny warunków podłoża dla zapewniania bezpieczeństwa i trwałości budynku, który powstanie na danym terenie;
• Ocena ryzyka geologicznego - mapy zagrożenia geologicznego są wykorzystywane do oceny ryzyka wystąpienia różnych zjawisk geologicznych, takich jak osuwiska, czy powodzie;
• Zarządzanie zasobami wodnymi - mapy zasobów wodnych są wykorzystywane do planowania wykorzystania wód powierzchniowych i podziemnych;
• Ochrona środowiska - mapy zanieczyszczenia środowiska są wykorzystywane do identyfikacji obszarów o wysokim stopniu zanieczyszczenia i do opracowania planów ich remediacji;
• Kształtowanie polityki środowiskowej - mapy bioróżnorodności i krajobrazu są wykorzystywane do identyfikacji obszarów o szczególnym znaczeniu przyrodniczym i kulturowym i do ochrony tych obszarów.

Mapa geologicznych warunków budowlanych

Mapa geologicznych warunków budowlanych to zestaw warunków geologicznych, hydrogeologicznych i geotechnicznych, które wpływają na projektowanie i budowę konstrukcji obiektu budowlanego. Geologiczne warunki budowlane są istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa i trwałości budynku.

Podsumowanie - mapa geologiczna

Mapy geologiczne są cennym źródłem informacji na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości Ziemi. Można je wykorzystać do różnych celów, takich jak poszukiwanie surowców naturalnych, ocena ryzyka geologicznego, planowanie przestrzenne i ochrona środowiska. 

Opracowania geologiczne tworzone są na podstawie danych geologicznych, takich jak badania geologiczne, zdjęcia lotnicze i satelitarne, a także modelowanie komputerowe. Ich aktualizacja nie jest częsta, jednak trzeba mieć na uwadze nie tylko skalę opracowania ale również niezmienność pewnych struktur geologicznych.