Nowelizacja ustawy o budownictwie społecznym 2025

W lipcu 2025 roku Sejm przyjął kluczową nowelizację ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, która wprowadza istotne zmiany w polityce mieszkaniowej i urbanistycznej w Polsce. Jedną z najbardziej komentowanych modyfikacji jest zniesienie ogólnokrajowego limitu miejsc parkingowych dla nowych inwestycji mieszkaniowych, co daje gminom większą swobodę w kształtowaniu lokalnych standardów. Dodatkowo, nowelizacja zwiększa finansowanie programów mieszkaniowych, wspierając budownictwo społeczne i remonty pustostanów. Oto szczegóły tych zmian.

Zniesienie limitu miejsc parkingowych: Więcej władzy dla gmin

Dotychczas specustawa mieszkaniowa z 2018 roku narzucała minimalne wymogi dotyczące liczby miejsc parkingowych: 1,5 miejsca na jedno mieszkanie poza śródmieściem i minimum jedno miejsce w strefach śródmiejskich. Jednak przyjęta przez Sejm poprawka Senatu, poparta przez posłów Polski 2050, Prawa i Sprawiedliwości oraz Konfederacji, usuwa te ogólnokrajowe normy.

Zamiast sztywnych limitów, rady gmin zyskują prawo do samodzielnego ustalania liczby miejsc postojowych w lokalnych standardach urbanistycznych. To rozwiązanie ma pozwolić na lepsze dopasowanie inwestycji do specyfiki danego terenu, np. uwzględniając dostępność transportu publicznego czy potrzeby mieszkańców. Decyzja wywołała kontrowersje, ponieważ pierwotny projekt rządowy zakładał utrzymanie centralnych regulacji, jednak koalicja rządowa nie zdołała odrzucić tej poprawki w głosowaniach.

Większe finansowanie budownictwa społecznego i komunalnego

Nowelizacja wprowadza także znaczące zmiany w finansowaniu programów mieszkaniowych, takich jak Budownictwo Socjalne i Komunalne (BSK) oraz Społeczne Budownictwo Czynszowe (SBC). Kluczowe modyfikacje obejmują:

• Program BSK: Zwiększenie limitów wydatków budżetowych na Fundusz Dopłat, który wspiera samorządy w budowie nowych mieszkań i remontach pustostanów. W 2025 roku na ten cel przeznaczono co najmniej 2,5 mld zł (w porównaniu do 1 mld zł w 2024 roku), a do 2030 roku limit ma wzrosnąć do 10 mld zł rocznie. Szacuje się, że pozwoli to na przywrócenie do użytkowania nawet 75 tys. gminnych pustostanów, których według Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku jest ponad 113 tys.
• Program SBC: Przedłużenie programu o rok (do 2025 roku) z jednoczesnym zwiększeniem budżetu z 4,5 mld zł do 7 mld zł. Środki te, pochodzące głównie z Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK), mają odpowiadać na rosnące zapotrzebowanie inwestorów na preferencyjne kredyty z dopłatami do oprocentowania.
• Wsparcie dla domów studenckich: Fundusz Dopłat będzie finansował budowę i remonty akademików, co ma poprawić dostępność mieszkań dla studentów i doktorantów, szczególnie tych bez prawa własności lub umowy najmu w danej miejscowości.

Dojście do własności w SIM-ach: Skrócony okres karencji

Kolejną istotną zmianą jest umożliwienie dojścia do własności mieszkań w Społecznych Inicjatywach Mieszkaniowych (SIM) w miastach poniżej 100 tys. mieszkańców. Pierwotnie rząd proponował 25-letni okres karencji przed możliwością wykupu mieszkania, jednak Sejm, dzięki poparciu opozycji, skrócił ten czas do 15 lat. Warunkiem wykupu jest pełna spłata kredytu zaciągniętego przez SIM. To rozwiązanie budzi kontrowersje, ponieważ niektórzy politycy, np. Adrian Zandberg z Partii Razem, krytykują je jako formę prywatyzacji zasobów budowanych z publicznych pieniędzy.

Priorytetyzacja wniosków i energooszczędność

Nowelizacja wprowadza zmodyfikowaną procedurę kolejkowania wniosków o wsparcie z Funduszu Dopłat. Priorytet będą miały inwestycje realizowane w ramach programu SBC oraz te współfinansowane ze środków Krajowego Planu Odbudowy (KPO), szczególnie projekty energooszczędnego budownictwa dla gospodarstw o niskich i średnich dochodach. Ma to na celu realizację tzw. kamieni milowych KPO i zwiększenie efektywności energetycznej nowych budynków.

Co dalej?

Ustawa czeka teraz na podpis prezydenta i wejdzie w życie 14 dni po publikacji w Dzienniku Ustaw. Zmiany te są odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na tanie mieszkania na wynajem oraz potrzebę modernizacji istniejących zasobów mieszkaniowych. Dają one samorządom większą elastyczność w planowaniu inwestycji, ale stawiają też przed nimi nowe wyzwania związane z ustalaniem lokalnych standardów urbanistycznych.

Nowelizacja jest krokiem w kierunku bardziej zrównoważonej polityki mieszkaniowej, która ma wspierać osoby o niższych dochodach i studentów, jednocześnie dostosowując regulacje do lokalnych realiów. Jednak sukces tych zmian będzie zależał od skutecznego wdrażania nowych zasad przez gminy oraz efektywnego wykorzystania zwiększonego finansowania.