Zakup działki rolnej - wszystko co musisz wiedzieć

Działki rolne często bywają atrakcyjne dla inwestorów, głównie z tego względu, że są znacznie tańsze od działek budowlanych. Ogólną zasadą jest jednak to, że działki rolne mogą kupować rolnicy. Jednak zmiana prawa w 2019 roku zwiększyła możliwość zakupu działek rolnych, przez osoby niebędące rolnikami. Z czym wiąże się zakup działki rolnej - dowiesz się z tego artykułu.

Jest taka ustawa, która reguluje kwestie związane z obrotem nieruchomościami rolnymi, w tym zakup działek rolnych. Jest to Ustawa z dnia 13 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. 2003 nr 64 poz. 592). Ogólną zasadą jest, że działkę rolną może zakupić rolnik indywidualny. Jednak jak od większości zasad, tak i od tej są pewne odstępstwa.

Kim jest rolnik indywidualny? 

To osoba posiadająca gospodarstwo rolne, którego powierzchnia gruntów jest nie mniejsza niż 1 ha. Ponadto, powinna osoba ta posiadać kwalifikacje rolnicze.

W 2019 nastąpiła nowelizacja Ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Zostały wprowadzone w niej zapisy zwiększające możliwość zakupu ziemi rolnej przez osoby niebędące rolnikami.

Zakup działki rolnej mniejszej niż 1 ha

Jeżeli nie jesteś rolnikiem indywidualnym, możesz zakupić działkę rolną o powierzchni mniejszej niż 1 ha, na terenach wiejskich i miejskich (zgodnie z przepisem art. 2a ust. 3 pkt 1a UKUR ). W przypadku działek na terenie miejskim – nie istnieje górna granica ile takich działek można zakupić. Natomiast w przypadku terenów wiejskich, można zakupić tylko jedną działkę, która dedykowana jest na cele nie rolne.

Informację o tym, czy działka ma przeznaczenie rolne, znajdziesz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Gdy taki plan nie został uchwalony, o przeznaczeniu czy teren jest rolniczy, decydują zapisy w ewidencji gruntów i budynków.

Zakup takiej działki wiąże się jednak z pewnymi ograniczeniami, czy zasadami dalszego korzystania z zakupionej nieruchomości. Taka działka rolna podlega bowiem prawu pierwokupu przez Krajową Dyrekcję Wsparcia Rolnictwa. Dodatkowo po jej nabyciu, niemożliwa jest sprzedaż przez okres 5 lat.

Zakup działki rolnej bez ograniczeń, jeśli nie jesteś rolnikiem możliwy jest dla nieruchomości o powierzchni do 0,3 ha.

Zakup działki rolnej powyżej 1 ha

Zakup działki rolnej o powierzchni przekraczającej 1 ha możliwy jest wyłączenie dla rolników indywidualnych. Warunek jaki należy spełnić jest to, aby na terenie zakupionej działki prowadzona była działalność rolnicza oraz nie została zbyta w ciągu 5 lat.

Jednak sytuacja ma się inaczej, jeśli chcemy zbyć nieruchomość bliskiej osobie, czyli np. rodzeństwu, dziecku, dziecku rodzeństwa. Wówczas wyżej opisane zasady nie obowiązują.

Przeczytaj więcej o sprzedaży i kupnie działki:

Koszty odrolnienia działki - przekształcenie działki rolnej na budowlaną

Podatek od kupna działki - sprawdź ile musisz zapłacić

W innych przypadkach, zakup działki rolnej powyżej 1 ha przez osobę, która nie jest rolnikiem indywidualnym, musi zostać zatwierdzony przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, w drodze decyzji administracyjnej. Z takim wnioskiem występuje zbywca nieruchomości, w którym należy wykazać, że nie było możliwości sprzedaży rolnikowi indywidualnemu.

Ograniczenia dla rolników w zakupie działek rolnych

Rolnicy indywidualni także dotknięci są obostrzeniami w zakresie zakupu nieruchomości rolnych. Powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa nie może wynieść więcej niż 300 ha użytków rolnych. Zakup ten również może wiązać się z prawem pierwokupu, które przysługuje Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa, chyba że nieruchomość nabywana jest w celu powiększenia posiadanego gospodarstwa rodzinnego i zlokalizowana jest w tej samej gminie w której mieszka nabywca, lub w gminie sąsiednie (graniczącej). Więcej o prawie pierwokupu przeczytasz w dalszej części artykułu.

Jakie obowiązki musi wypełnić właściciel działki rolnej?

Nabywca działki rolnej musi przez 5 lat od jej zakupu prowadzić na jej terenie gospodarstwo rolne oraz nie może jej sprzedać ani oddać w posiadanie obcym osobom, przez ten sam okres. Ta zasada nie obowiązuje w przypadku działek na terenie miejskim.

Wyjątkiem od zasady jest zezwolenie Dyrektora Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, na zbycie nieruchomości w okresie krótszym niż 5 lat. Decyzję taką wydaje się na wniosek zainteresowanego. Aby była pozytywna, musi być odpowiednio uargumentowana. Należy wiec, zebrać solidne motywy, by być usatysfakcjonowanym decyzją Dyrektora KOWR.

Pierwokup działek rolnych oraz prawo nabycia

Prawo pierwokupu działek rolnych oraz prawo nabycia posiada uprawniony dzierżawca gruntu, a w razie jego braku, Dyrektor Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w przypadku sprzedaży działki rolnej osobie niebędącej rolnikiem. Prawo to dotyczy działek także o mniejszej powierzchni niż 1 ha, zarówno na obszarach miejskich i wiejskich. Jak to się odbywa?

Po zawarciu umowy warunkowej sprzedaży u notariusza pomiędzy stronami, notariusz przekazuje informację do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa o zawarciu umowy. Po tym zdarzeniu, KOWR ma miesiąc czasu, w którym może skorzystać z prawa pierwokupu (nabyć nieruchomość). Jeżeli w tym okresie nie wpłynie oświadczenie o skorzystaniu z prawa pierwokupu przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, uznaje się, że z niego nie skorzystano. Wówczas, można zawrzeć umowę ostateczną. W rzeczywistości, korzystanie z tego prawa przez KOWR jest sporadyczne, a jego głównym celem jest przeciwdziałanie manipulacji na rynku oraz ochrona gruntów rolnych.

Prawo pierwokupu nie ma zastosowania w przypadku sprzedaży nieruchomości rolnej na rzecz osoby bliskiej zbywcy (zstępnego, wstępnego, rodzeństwa, dzieci rodzeństwa, rodzeństwa rodziców, małżonka, osoby przysposabiającej i przysposobionej oraz pasierbów).

W jakim celu wprowadzane są ograniczenia przy zakupie ziemi rolnej?

Wprowadzone ograniczenia wynikają z zasady konstytucyjnej, gdzie podstawą ustroju rolnego w kraju jest gospodarstwo rodzinne. Mają przeciwdziałać obrotowi ziemi rolnej w celach spekulacyjnych oraz uzyskaniu korzyści finansowych, np. zysku ze sprzedaży, posiadania preferencyjnych zasad ubezpieczenia społecznego, czy też ulokowania kapitału.

Ceny gruntów rosną z roku na rok. Na koniec II kwartału 2021 roku dla Polski średnia cena za grunty rolne ogółem wyniosła 47 510,00 zł za 1 ha. Taka sytuacja nie sprzyja indywidualnym rolnikom w powiększaniu swoich gospodarstw.

Przeczytaj więcej o tym ile wynoszą ceny gruntów rolnych w 2021 roku.

Celem działań Państwa jest także dbałość o bezpieczeństwo żywieniowe kraju oraz przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.

Niespełnienie wymagań zawartych w ustawie – co za to grozi?

Za niespełnienie wymagań zawartych w Ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego mogą spotkać kary. Nie można zawierać transakcji wbrew decyzjom wydanym przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, lub w oparciu o fałszywe dokumenty. Takie zawarcie umów traktuje się za nieważne. Z kolei brak wywiązywania się z obowiązku prowadzenia gospodarstwa rolnego przez okres 5 lat, może skutkować wystąpieniem KOWRU do sądu o nabycie własności tej nieruchomości po cenie odpowiadającej wartości rynkowej.