Czy zmienią się przepisy o planowaniu przestrzennym?

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia oficjalnie zarejestrował komitet inicjatywy ustawodawczej "Rozwój Polski", utworzony przez grupę wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Inicjatywa ta ma na celu zebranie co najmniej 100 tysięcy podpisów pod obywatelskim projektem nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Projekt zakłada zniesienie restrykcyjnych limitów dotyczących wyznaczania stref planistycznych, co ma ułatwić rozwój mieszkalnictwa w gminach aglomeracyjnych. W artykule sprawdzamy, co dokładnie zakłada proponowana zmiana, dlaczego samorządowcy zdecydowali się na ten krok oraz kiedy i gdzie będzie można złożyć podpis pod inicjatywą.

Tło problemu: Ograniczające przepisy w ustawie o planowaniu przestrzennym

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, znowelizowana 7 lipca 2023 r., wprowadziła znaczące zmiany w systemie planowania przestrzennego w Polsce. Jednym z kluczowych elementów reformy jest obowiązek uchwalenia przez każdą gminę planu ogólnego do 30 czerwca 2026 r. Plan ten zastępuje dotychczasowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego i wprowadza mechanizm bilansowania oraz chłonności terenów.

Zgodnie z art. 13d tej ustawy, w strefach planistycznych dopuszczających zabudowę mieszkaniową (jednorodzinną, wielorodzinną czy zagrodową), suma chłonności terenów niezabudowanych w całej gminie nie może być mniejsza niż 70 proc. ani większa niż 130 proc. wartości zapotrzebowania na nową zabudowę mieszkaniową. To ograniczenie ma na celu zapobieganie chaotycznej urbanizacji i zapewnienie zrównoważonego rozwoju, ale w praktyce blokuje rozwój wielu gmin, zwłaszcza tych graniczących z dużymi miastami wojewódzkimi.

Jak wyjaśnia radca prawny mechanizm ten ogranicza możliwości przeznaczania terenów pod zabudowę mieszkaniową, co szczególnie dotyka gmin aglomeracyjnych. W takich gminach, jak Głogów Małopolski, Chmielnik czy Boguchwała, współczynnik chłonności uniemożliwia wyznaczanie nowych stref pod budownictwo mieszkaniowe. 

Reforma z 2023 r. wprowadziła również podział gmin na strefy planistyczne, w tym strefy wielofunkcyjne z zabudową mieszkaniową, które muszą być wyznaczane w pierwszej kolejności na obszarach objętych obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Gminy muszą przestrzegać gminnych standardów urbanistycznych, co dodatkowo komplikuje proces planowania.

Eksperci wskazują, że choć ustawa miała usprawnić system planowania, w rzeczywistości dodaje samorządom obowiązków bez odpowiedniego finansowania. 

Szczegóły projektu nowelizacji: Zniesienie limitu 130 proc. i przywrócenie autonomii samorządom

Projekt obywatelski komitetu "Rozwój Polski" skupia się na uchyleniu ograniczeń wynikających z art. 13d ustawy. Głównym postulatem jest zniesienie górnego limitu 130 proc. chłonności dla gmin przy wyznaczaniu stref planistycznych. Ma to pozwolić na swobodniejsze wyznaczanie stref związanych z zabudową mieszkaniową, szczególnie na obszarach graniczących z miastami wojewódzkimi, w ramach tworzenia aglomeracji miejskich.

Projekt zakłada również likwidację ograniczeń procentowych dla mechanizmu bilansowania i chłonności, co ma ochronić wartość działek mieszkańców i umożliwić rozwój mieszkalnictwa. Samorządowcy argumentują, że obecne przepisy hamują rozwój gmin aglomeracyjnych, gdzie zapotrzebowanie na nowe mieszkania jest wysokie, a tereny dostępne są ograniczone przez limity.

W kontekście szerszych zmian w ustawie, projekt wpisuje się w dyskusję o reformie planowania przestrzennego. Jak podaje Ministerstwo Rozwoju i Technologii, strefy planistyczne muszą być wyznaczane z uwzględnieniem obszarów już zaplanowanych, ale bez limitów gminy mogłyby lepiej dostosować plany do lokalnych potrzeb. 

Rejestracja komitetu przez Marszałka Sejmu

Inicjatywa samorządowców rozpoczęła się 11 lipca 2025 r., kiedy wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast złożyli wniosek o zarejestrowanie komitetu obywatelskiego "Rozwój Polski" u Marszałka Sejmu Szymona Hołowni. Celem było dążenie do zmiany przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

W środę, 20 sierpnia 2025 r., samorządowcy otrzymali pismo od Marszałka Hołowni informujące o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu. 

Rejestracja umożliwia komitetowi rozpoczęcie akcji zbierania podpisów. Zgodnie z procedurami Sejmu, po zebraniu minimum 100 tysięcy podpisów, projekt może być złożony jako obywatelska inicjatywa ustawodawcza.

Zbieranie podpisów: Kiedy i gdzie złożyć podpis?

Szczegóły dotyczące zbierania podpisów zostaną ustalone podczas spotkania samorządowców w ciągu około półtora tygodnia od rejestracji, czyli najpóźniej do początku września 2025 r. Akcja zbierania podpisów rozpocznie się wkrótce po tym spotkaniu.

Podpisy będzie można składać w wyznaczonych punktach, prawdopodobnie w urzędach gmin uczestniczących w inicjatywie, takich jak Głogów Małopolski, Chmielnik czy Boguchwała. Komitet planuje również akcję online lub poprzez formularze dostępne na stronach internetowych gmin. Dokładne lokalizacje i terminy zostaną podane po spotkaniu – warto śledzić portale samorządowe i stronę Sejmu.

Samorządowcy apelują do mieszkańców gmin aglomeracyjnych o wsparcie, podkreślając, że inicjatywa chroni interesy właścicieli nieruchomości i wspiera rozwój mieszkalnictwa.

Monitoring planów ogólnych w Geoportalu Na Mapie

Warto przypomnieć, że postępy związane z przygotowaniem planów ogólnych gmin można śledzić w serwisie Geoportal Krajowym Na Mapie. Platforma udostępnia darmowe narzędzie Plan ogólny gminy (POG), które gromadzi i prezentuje w formie interaktywnej mapy informacje o stanie prac planistycznych w całym kraju. Dzięki temu rozwiązaniu mieszkańcy mogą na bieżąco sprawdzać, czy ich gmina przystąpiła już do przygotowania planu, na jakim etapie są prace oraz jakie tereny obejmują planowane strefy zagospodarowania.

Opinie ekspertów i potencjalne skutki zmian

Radcy prawni podkreślają, że obecne ograniczenia to "ograniczenie dla przeznaczania terenów pod zabudowę mieszkaniową", co może prowadzić do stagnacji w rozwoju gmin. Zniesienie limitu 130 proc. mogłoby przywrócić autonomię samorządom, ale budzi obawy o chaotyczną zabudowę.

Z kolei eksperci z Ministerstwa Rozwoju i Technologii wskazują, że reforma z 2023 r. miała na celu zrównoważony rozwój, a zniesienie limitów wymagałoby dodatkowych mechanizmów kontrolnych.

Podsumowanie: Szansa na rozwój czy ryzyko chaosu?

Rejestracja komitetu "Rozwój Polski" przez Szymona Hołownię to ważny krok w walce samorządowców o większą swobodę w planowaniu przestrzennym. Inicjatywa odpowiada na realne problemy gmin aglomeracyjnych, ale jej sukces zależy od zebrania podpisów i debaty sejmowej. Mieszkańcy zainteresowani wsparciem powinni śledzić aktualizacje – to okazja, by wpłynąć na kształt polskiego prawa przestrzennego.