Rząd dopuści kolejne budowy bez pozwolenia. Czy czeka nas kolejna nowela prawa budowlanego?

Chcemy rozszerzyć listę inwestycji, w stosunku do których staroście nie będzie przysługiwało prawo wniesienia sprzeciwu. Obecnie nie może tego uczynić w przypadku zgłoszenia budowy domu mieszkalnego jednorodzinnego do 70 m2. Pracujemy nad dalszymi regulacjami.

Ma on bowiem (architekt) fachową wiedzę i doświadczenie zawodowe. Zatem to on najlepiej orientuje się, czy dana inwestycja powstanie zgodnie z ustaleniami miejscowego planu i czy jest bezpieczna. Rola urzędnika jest natomiast zupełnie inna. Byłem starostą i wiem, jak to wygląda w praktyce.

Wśród nich są też osoby z różnym wykształceniem i czasami trudno im ocenić projekt pod kątem technicznym. Jednakże są zobowiązani do jego zatwierdzenia, więc przybijają pieczątki na projektach, że są zgodne z prawem. Kiedy dochodzi do sytuacji, że dana inwestycja ma wady, architekci bronią się, że to nie ich wina. Tłumaczą, że przecież ktoś w urzędzie zatwierdził dokumenty. Skąd mogli wiedzieć, że zrobili coś niezgodnie z przepisami, skoro urzędnik przybił pieczątkę? Przypomina to zabawę w kotka i myszkę, a tego właśnie nie chcemy. Nie powinno być tak, że brak sprzeciwu starosty jest usprawiedliwieniem dla wszelkich niedociągnięć. Architekt, projektując inwestycję, ma ponosić pełną odpowiedzialność, za to, że jego projekt jest zgodny z prawem.

Niepożądana jest sytuacja, w której poszczególne starostwa różnie interpretacją regulacje prawa budowlanego. Potrzebna jest dyskusja nad katalogiem robót budowlanych, które nie wymagają pozwolenia na budowę, a jedynie zgłoszenia albo nie wymagają pozwolenia na budowę oraz zgłoszenia.

Chyba że w sposób znaczący zmienilibyśmy procedurę legalizacyjną i uprawnienia nadzoru budowlanego. Chodzi o takie uprawnienia pozwalające np. na nakazanie rozbiórki obiektu budowlanego bez prowadzenia postępowania przez wiele lat. Ważna jest także stabilność prawa. Kolejne nowelizacje przeprowadzane co kilka miesięcy powodują, iż uczestnicy procesu budowlanego gubią się w obowiązujących przepisach. Dodatkowo powstają problemy ich zastosowania z uwzględnieniem reguł międzyczasowych.

Sam pomysł uproszczenia procedur inwestycyjnych nie jest zły. W systemie prawa obowiązuje wiele regulacji, które dawno straciły na aktualności, a jednak wciąż stanowią podstawę rozstrzygania przez organy administracji architektoniczno-budowlanej czy nadzoru budowlanego. Jednak zmiany polegające na eliminacji jakichkolwiek formalności przy realizacji inwestycji nie wydają się być dobrym rozwiązaniem. Pokazała to nowelizacja prawa budowlanego z 3 stycznia 2022 r. Nowelizacja ta odformalizowała budowę wolno stojących, nie więcej niż dwukondygnacyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy do 70 m2, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane. Budowa takich domów jest prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora (art. 29 ust. 1 pkt 1a Prawa budowlanego). Samo rozwiązanie brzmi dobrze przy założeniu, że inwestor posiada wiedzę pozwalającą na ustalenie czy jego inwestycja mieści się we wskazanych przez ustawodawcę ramach, czy zamierzenie obejmuje na pewno budynek jednorodzinny, czy powierzchnia zabudowy została określona prawidłowo albo czy obszar oddziaływania na pewno nie wykracza na działkę sąsiednią. 

Wydaje się, że GUNB zauważa problem, ale próbuje go rozwiązać nie zmianą przepisów, a wytycznymi dla organów. Wynika z nich, że takie uproszczone zgłoszenie powinno być badane przez organ pod kątem spełnienia przesłanek z art. 29 ust. 1 pkt 1a Prawa budowlanego. Przypomnijmy jednak, że inwestor może realizować inwestycję od razu po złożeniu zgłoszenia. Z żadnego przepisu prawa nie wynika, aby musiał czekać na sprawdzenie czy kwalifikację organu.

Przepisy z zakresu prawa budowlanego czy planowania przestrzennego są niejasne i skomplikowane, a przez to różnie interpretowane w poszczególnych częściach kraju. Może się więc zdarzyć, że rozwiązanie zaproponowane przez projektanta w jednym województwie zostanie zaaprobowane, a w innym uznane za naruszenie prawa. Dlatego właśnie organy administracji architektoniczno-budowlanej mają kompetencje do badania części projektów (za resztę projektant już przecież odpowiada) i wzywania do usunięcia nieprawidłowości czy braków.