Czym jest inwentaryzacja przyrodnicza?

Inwentaryzacja przyrodnicza to najogólniej badanie stanu środowiska przyrodniczego na pewnym obszarze. Wymagana jest w przypadku planowania przedsięwzięć, które mogą mieć wpływ na środowisko naturalne. Sprawdź, kto ją wykonuje i kiedy jest wymagana. 

Inwentaryzacja przyrodnicza - czym jest?

Inwentaryzacja przyrodnicza, czyli spis wszystkich elementów przyrody, które występują na danym obszarze. Badanie określa głównie przyrodę ożywioną - świat roślin i zwierząt, oraz potencjał siedliska na danym terenie. Jej głównym zadaniem jest sprawdzenie jej wartości przyrodniczej.

Dzięki niej możemy łatwiej ustalić, jaki charakter ma badany teren, a także czy występują w nim gatunki roślin i zwierząt podlegającej ochronie. Dokumentacja z przeprowadzonej ekspertyzy może stanowić punkt wyjścia do analizy inwestycji np. budowlanej pod kątem poszanowania zasad ochrony środowiska.

Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej w formie opisowej i kartograficznej wraz z opisem metodyki przygotowania stanowią załącznik do raportu o odziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.

Kiedy wymaga się inwentaryzacji przyrodniczej?

Inwentaryzacja ta jest wymagana w przypadku planowania przedsięwzięć mogących wpływać na środowisko naturalne. Obowiązek wykonania inwentaryzacji przyrodniczej przytaczają przepisy prawa o ochronie roślin i zwierząt oraz udostępnianiu informacji o środowisku:

1. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 roku, dotyczące ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. 2016.2183);
2. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 roku, w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. 2014.1409);
3. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2022.1029).

Inwentaryzacji przyrodniczej wymaga się podczas oceny oddziaływania na środowisko, ekspertyzy przyrodniczej, entomologicznej, ichtiologicznej, herpetologicznej, a także przy nadzorach przyrodniczych w czasie realizacji inwestycji budowlanej. Coraz częściej wymaga się jej również przed wydaniem decyzji o warunkach zabudowy na terenach zagrożonych naruszeniem prawnych zakazów względem gatunków chronionych, np. dla otuliny terenów chronionych.

Inwentaryzacja przyrodnicza stanowi również podstawę do konstruowania planu zagospodarowania przestrzennego i planowania nowych powierzchniowych form ochrony przyrody.

Sprawdź kartę informacyjną przedsięwzięcia w Geoportalu Na Mapie

Wejdź na Geoportal swojej gminy i sprawdź karty przedsięwzięć, które mogą mieć znaczący i potencjalny wpływ na środowisko. W Ekoportalu Na Mapie zyskasz wiedzę o inwestycjach i planach inwestycyjnych na terenie swojej gminy, które wymagają decyzji środowiskowych.

Aby przejść na swój geoportal, skorzystaj z wyszukiwarki dostępnej na stronie: geoportal-krajowy.pl/#szukaj-gminy. Możesz również skorzystać z wyszukiwarki internetowej i wpisać frazę "geoportal na mapie + nazwa Twojej gminy". 

Dane o przedsięwzięciach przygotowaliśmy w dwóch wersjach - w tabeli oraz w formie zbiorczego zestawienia kart. Otrzymasz nie tylko sam wykaz kart informacyjnych, ale również:

• numer i nazwę sprawy,
• tematykę,
• rodzaj dokumentu,
• dane urzędu do którego wpłynęła decyzja,
• datę publikacji i modyfikacji decyzji.

Bazę danych aktualizujemy na bieżąco.

Przykłady działań, które wymagają inwentaryzacji przyrodniczej

Do takich inwestycji zaliczamy:

• Inwestycje budowlane - budowa wielkopowierzchniowych inwestycji, np. budowy farm fotowoltaicznych, budowy hal przemysłowych i magazynowych, budowy elektrowni wiatrowych;
• Inwestycje w zakresie infrastruktury - budowa dróg i autostrad, torów kolejowych lub przebudowa napowietrznych linii elektroenergetycznych;
• Wycinka drzew;
• Budowa sieci energetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych;
• Eksploatacja złóż kopalin;
• Prowadzenie hodowli zwierząt;
• Modernizacja lub termomodernizacja budynków.

Kto wykonuje inwentaryzację przyrodniczą?

Inwentaryzację przyrodniczą mogą wykonywać osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Podstawą jest zatem ukończenie studiów na kierunkach związanych z ochroną środowiska lub biologią. 

Jak przeprowadza się inwentaryzację przyrodniczą?

Każda inwentaryzacja elementów środowiska przyrodniczego musi być realizowana na badanym terenie. Inwentaryzacji podlegają zwierzęta - m.in. ptaki, ssaki, ryby, gady, płazy, rośliny - zbiorowiska leśne (łęki, buczyny, bory) i nieleśne (torfowiska, mokradła, łąki, pastwiska), grzyby, siedliska rzeczywiste, porosty i inne.

Oto etapy inwentaryzacji przyrodniczej:

1. Prace wstępne, w tym ustalanie granic badanego obszaru z odpowiednim buforem;
2. Gromadzenie dokumentacji wraz z analizą map topograficznych i zapoznaniem się z historią i publikacjami dotyczącymi obszaru;
3. Tworzenie szczegółowej mapy topografii terenu, określanie budowy geologicznej obszaru;
4. Poznanie i opisanie przyrody ożywionej i nieożywionej,
5. Tworzenie kartogramu oraz zdjęcia fitosocjologicznego;
6. Rozdzielenie inwentaryzacji na kategorie - inwentaryzacja flory, fauny i przyrody nieożywionej;
7. Waloryzacja przyrodnicza, czyli przygotowanie zbiorowej dokumentacji, której wynikiem są wnioski z przeprowadzonych działań. To właśnie ona stanowi załącznik do raportu oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia.

Po podzieleniu obszaru na części, konieczne jest umiejscowienie odpowiednich gatunków zwierząt i roślin, które występują na danym terenie.

Inwentaryzacja flory obejmuje analizę fitosocjologiczną, tworzenie map florystycznych, określenie gatunków roślin na badanym terenie i sprawdzenie, czy są one chronione.

Inwentaryzacja fauny jest bardziej wymagająca. Obejmuje gatunki kręgowców i bezkręgowców, a przeprowadzenie jej wymaga skupienia na łatwo wykrywalnych gatunkach.

Inwentaryzację przyrody nieożywionej przeprowadza się natomiast w okresie wegetatywnym, czyli wczesną wiosną. Obejmuje analizę elementów krajobrazu, takich jak skały, naturalne odkrywki geologiczne, wodospady, źródła, koryta rzeczne, kamieniołomy oraz jaskinie.

Ile kosztuje inwentaryzacja przyrodnicza?

Koszt inwentaryzacji przyrodniczej zależy od kilku czynników, m.in. od zakresu inwentaryzacji i wielkości obszaru objętego inwentaryzacją oraz od stopnia skomplikowania terenu. Równie istotna jest zastosowana metoda. Najnowsze metody bazują na teledetekcji i fotogrametrii. Są dokładniejsze, ale ich koszt może być wysoki. 

W Polsce ceny inwentaryzacji przyrodniczej wahają się od kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Dla przykładu, inwentaryzacja przyrodnicza dla małej inwestycji budowlanej, obejmująca identyfikację występujących gatunków roślin i zwierząt, może kosztować około 2 000 zł. Inwentaryzacja przyrodnicza dla dużej inwestycji budowlanej, obejmująca także ocenę wpływu przedsięwzięcia na środowisko, może kosztować kilkadziesiąt tysięcy złotych.

W przypadku inwentaryzacji przyrodniczej, która jest wymagana w związku z realizacją przedsięwzięcia mogącego mieć znaczący wpływ na środowisko, koszty inwentaryzacji są pokrywane przez inwestora.