Jak wstrzymać szkodliwą inwestycję? Zaskarżenie decyzji środowiskowej

Niektóre inwestycje, realizowane zarówno przez prywatnych przedsiębiorców, jak i samorządy i spółki państwowe, wymagają specjalnego pozwolenia, tzw. decyzji środowiskowej. Celem decyzji jest oszacowanie ryzyka i wpływu przedsięwzięcia na środowisko przyrodnicze. Zdarza się jednak, że obywatele mają wątpliwości, czy ocena oddziaływania na środowisko została przeprowadzona w rzetelny sposób. Czy zatem zaskarżenie decyzji środowiskowej w ogóle jest możliwe? Czy można wstrzymać szkodliwą inwestycję? 

Zaskarżenie decyzji środowiskowej

Nowelizacja ustawy z 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania środowiska (Dz.U.2023.1094) mówi o tym, że w przypadku gdy zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia szkód mogących oddziaływać na środowisko, można zaskarżyć decyzję środowiskową. Nowela przyznała sądom administracyjnym możliwość wstrzymania wykonania ostatecznych decyzji środowiskowych w całości lub w części.

Co jednak kryje się pod pojęciem "trudne do odwrócenia skutki"? Czy każdą decyzję można zaskarżyć? Nowelizacja precyzuje, że za trudne do odwrócenia skutki uważa się wszelkie następstwa wynikające z realizacji inwestycji. W praktyce to do osoby skarżącej należy udowodnienie, że przedsięwzięcie w znaczący sposób wpłynie na środowisko naturalne. Niestety nie jest to ani proste, ani tanie...

Sprawdź decyzje środowiskowe w Twojej gminie

Wejdź na Geoportal swojej gminy i dowiedz się, skąd czerpać wiedzę na temat inwestycji, które mogą mieć znaczący wpływ na środowisko. W Ekoportalu zyskasz wiedzę o inwestycjach i planach inwestycyjnych na terenie swojej gminy, które wymagają decyzji środowiskowych.

Aby przejść na swój geoportal, skorzystaj z wyszukiwarki dostępnej na stronie: https://geoportal-krajowy.pl/#szukaj-gminy. Możesz również skorzystać z wyszukiwarki internetowej i wpisać frazę "geoportal na mapie + nazwa Twojej gminy". 

Dane o przedsięwzięciach przygotowaliśmy w dwóch wersjach - w tabeli oraz w formie zbiorczego zestawienia kart. Otrzymasz nie tylko sam wykaz kart informacyjnych, ale również:

• numer i nazwę sprawy,
• tematykę,
• rodzaj dokumentu,
• dane urzędu do którego wpłynęła decyzja,
• datę publikacji i modyfikacji decyzji.

Bazę danych aktualizujemy na bieżąco.

Jak zaskarżyć decyzję środowiskową?

Na początku trzeba wyraźnie zaznaczyć, że wszelkie protesty, marsze, a nawet pisma do urzędów, nawet jeśli dają wyraz oburzenia obywateli, nie stanowią podstawy do unieważnienia, wstrzymania lub odrzucenia decyzji środowiskowej. Jeśli chcesz wstrzymać szkodliwą inwestycję, możesz obrać jedną z dwóch dróg postępowania:

1. Odwołanie do organu wydającego decyzję;
2. Skarga do sądu administracyjnego

W pierwszym kroku osoba lub organizacja skarżąca składa odwołanie dotyczące decyzji środowiskowej do organu, który ją wydał. W odwołaniu należy podać powód zaskarżenia i przedstawić zarzuty względem decyzji. Niestety nie każdy może składać odwołanie. Aby żądać rozpatrzenia sprawy trzeba być stroną w przedmiotowym postępowaniu środowiskowym lub uzyskać przymiot strony jako organizacja ekologiczna.

Kim jest strona postępowania?

Aby być stroną w przedmiotowym postępowaniu środowiskowym należy być właścicielem działki w promieniu 100 metrów od granic działki planowanej inwestycji. Jeśli chcesz sprawdzić, czy możesz być stroną postępowania skorzystaj z narzędzia bufor działki dostępnego w Geoportalu Na Mapie.

Dowiedz się więcej:

Pokaż bufor od granicy działki - narzędzie w Geoportalu Na Mapie

Po rozpatrzeniu sprawy, organ właściwy wydaje decyzję w I instancji. Jeśli odwołanie nie zostanie uwzględnione, osoba lub organizacja skarżąca może złożyć skargę do sądu administracyjnego, co powoduje wszczęcie postępowania w organach wyższej instancji.

Pamiętaj! Aby rozpocząć żmudny proces zaskarżenia decyzji środowiskowej, należy zebrać materiał dowodowy, który dowiódłby, że wykonanie inwestycji wiąże się z poważnymi i nieodwracalnymi szkodami dla środowiska naturalnego. Materiał ten powinien zawierać specjalistyczne obliczenia i opracowania, które w sposób nie budzący wątpliwości wskażą obszary narażone na trwałe szkody. Badania muszą być przeprowadzone przez specjalistów, którzy wykazują się fachową wiedzą i doświadczeniem w prowadzeniem tego typu procedur administracyjnych.

Sprawdź miejsca, urządzenia i obiekty potencjalnie uciążliwe

Generując Raport o Terenie OnGeo.pl otrzymasz mapę miejsc, obiektów i urządzeń potencjalnie uciążliwych w promieniu 300 m od granic wskazanej działki. Mapa uciążliwości w sąsiedztwie wskazuje punktowo lub powierzchniowo dokładną lokalizację obiektów i zakładów, a ponadto oblicza odległość od granic działki mierzoną w linii prostej. Przebieg obiektów liniowych, czyli dróg, torów i urządzeń sieci uzbrojenia terenu (linie energetyczne, rurociągi) oznaczony jest pogrubioną linią łamaną o kolorze zgodnym z dołączoną legendą.

Oprócz mapy uciążliwości w Raporcie znajdziesz szczegółową tabele, w której wypisano ich nazwy, odległość od działki oraz informację dodatkową.

Dane o sąsiedztwie możesz otrzymać również w formie danych źródłowych GIS/CAD.

Jak wygląda proces zaskarżenia decyzji środowiskowej krok po kroku?

Jak już wspomniałam istnieją dwa sposoby zaskarżenia decyzji. 

Odwołanie od decyzji środowiskowej:

1. Składanie odwołania. 
   Odwołanie wnosi się w formie pisemnej do organu, który wydał decyzję. Składa się je w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie skarżącej. W odwołaniu należy wskazać, co jest przedmiotem zaskarżenia, a także przedstawić zarzuty względem decyzji. Do odwołania należy dołączyć dowody, na których się opiera;
2. Rozpatrzenie odwołania przez organ I instancji.
   Organ I instancji rozpatruje odwołanie w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania. W przypadku, gdy organ uzna, że odwołanie jest zasadne, wydaje decyzję zmieniającą lub uchylającą decyzję zaskarżoną. W przypadku, gdy organ uzna, że odwołanie jest bezzasadne, wydaje decyzję utrzymującą decyzję zaskarżoną w mocy;
3. Wydanie decyzji ostatecznej
   Decyzja organu I instancji jest ostateczna, chyba że strona skarżąca złoży skargę do sądu administracyjnego;

Proces zaskarżenia decyzji środowiskowej w postępowaniu sądowo-administracyjnym

1. Składanie skargi.
   Skarga wnosi się w formie pisemnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego właściwego dla siedziby organu, który wydał decyzję. W skardze należy wskazać, co jest przedmiotem zaskarżenia, a także przedstawić zarzuty względem decyzji. Do skargi należy dołączyć dowody, na których się opiera;
2. Rozpatrzenie skargi przez sąd.
   Sąd rozpatruje skargę w terminie 3 miesięcy od dnia jej wpływu. W przypadku, gdy sąd uzna, że skarga jest zasadna, wydaje wyrok stwierdzający nieważność lub utratę mocy obowiązującej decyzji zaskarżonej. W przypadku, gdy sąd uzna, że skarga jest bezzasadna, wydaje wyrok oddalający skargę;
3. Od decyzji WSA można złożyć zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
   Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje na rozprawie zażalenie na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w terminie 2 miesięcy od dnia wpływu zażalenia;
4. W przypadku wstrzymania wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach organ, który wydał tę decyzję, informuje niezwłocznie o jej wstrzymaniu organ właściwy do wydania decyzji;
5. Organ właściwy do wydania zezwolenia na inwestycję zawiesza postępowanie w całości albo w części w terminie 7 dni od dnia powzięcia informacji o wstrzymaniu wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
6. Organ, który wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, informuje niezwłocznie organ właściwy do wydania zezwolenia na inwestycję o ustąpieniu przyczyny uzasadniającej zawieszenie postępowania.

Wydanie postanowienia o wstrzymaniu wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie wstrzymuje wykonania ostatecznego zezwolenia na inwestycję.