Czym jest stanowisko archeologiczne i zabytek archeologiczny

Za stanowisko archeologiczne uznajemy każdy, nawet najmniejszy ślad pozostawiony po działalności człowieka z przeszłości, czyli m.in. monety, fragmenty ceramiki i narzędzi, fundamenty dawnych osad i cmentarzyska. Bliska lokalizacja udokumentowanego zabytku archeologicznego może stanowić przeszkodę w realizacji inwestycji budowlanej. 

Co to stanowisko archeologiczne?

Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID) definiuje pojęcie stanowiska archeologicznego jako:

Zatem za stanowisko archeologiczne uznajemy zarówno monety i drobne fragmenty ceramiki dawnych kultur, jak również całe osady, masowe miejsca pochówków, cmentarzyska oraz fundamenty domostw.

Stanowisko archeologiczne nie posiada tzw. cenzury czasowej, czyli daty która decyduje o zakwalifikowaniu przedmiotu lub obiektu jako zabytek. W praktyce jednak można śmiało stwierdzić, że im zabytek jest starszy, tym jego ochrona jest bardziej kluczowa dla zachowania dziedzictwa.

W literaturze możemy spotkać się z zamiennym nazywaniem stanowiska - nieruchomym zabytkiem architektonicznym. Nieruchomym, czyli takim którego trwałe usunięcie lub przeniesienie z miejsca odnalezienia jest niemożliwe lub utrudnione, gdyż mogłoby spowodować uszkodzenie lub zniszczenie obiektu zabytkowego. W ofensywie do zabytków nieruchomych wyróżniamy również ruchome zabytki archeologiczne.

Ruchomy i nieruchomy zabytek archeologiczny

Jak już wcześniej pisaliśmy wyróżniamy dwa rodzaje zabytku archeologicznego - ruchomy i nieruchomy. Różnicę pomiędzy nimi w najlepszy sposób tłumaczy znów Narodowy Instytut Dziedzictwa. Zgodnie z nim:

Zabytkiem archeologicznym może być obiekt stosunkowo młody, czyli np. z czasów powojennych XX wieku. O zaliczeniu w poczet zabytków decyduje wojewódzki konserwator zabytków.

Jak znaleźć stanowisko archeologiczne?

Na terenie całego kraju corocznie odrywa się dziesiątki nowych stanowisk archeologicznych. Do niedawna najskuteczniejszą metodą poszukiwania zabytków była

• analiza starych dokumentów,
• prospekcja lotnicza,
• badania powierzchniowe.

W efekcie tych ostatnich powstało tzw. AZP – czyli Archeologiczne Zdjęcie Polski, z którego korzystamy po dziś dzień. Najnowszą i obecnie jedną z najskuteczniejszych sposobów poszukiwania stanowisk archeologicznych jest metoda skanowania laserowego (LiDAR) oraz geofizyka. Specjaliści wykorzystują również poszukiwania z pomocą wykrywaczy metali.

Zanim niczym Indiana Jones zabierzesz się za poszukiwania skarbów musisz pamiętać, że na prowadzenie tych działań w Polsce wymagane jest pozwolenie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. Pozwolenie może otrzymać tak naprawdę każdy obywatel po przedstawieniu paru dokumentów i uiszczeniu opłaty urzędowej.

Sprawdź stanowiska archeologiczne w Raporcie o Terenie

Generując Raport o Terenie z łatwością zlokalizujesz stanowiska archeologiczne. Sprawdzisz ślady osadnicze, cmentarzyska, groby dawne i mogiły, całe zespoły stanowisk archeologicznych, czy wręcz krajobrazy z czasów naszych przodków.

Na mapie przedstawiono miejsca punktowe stanowisk archeologicznych oraz wyznaczono poglądowo strefy (bufory) o promieniu 40 m od punktów stanowisk, jako miejsca o prawdopodobnym zasięgu strefy ochrony archeologicznej. Dodatkowo każdy z punktów posiada osobny opis w formie tabelarycznej z rodzajem obiektu, okresem jego powstania oraz odległości od wskazanej działki.

W OnGeo.pl możesz również pobrać źródłowe mapy i dokumenty stanowisk archeologicznych dzięki przekierowaniu na państwową stronę internetową zabytek.pl. Link znajduje się w kolumnie "Więcej" w tabeli szczegółów.

Aby zobaczyć dokumenty źródłowe wystarczy kliknąć w link “dokument” dla wybranego stanowiska archeologicznego. 

Jak pobrać Raport o Terenie?

W pierwszej kolejności wejdź na stronę OnGeo.pl w zakładce Raporty o Terenie.

Wyszukaj i wybierz swoją działkę. Możesz tego dokonać na trzy sposoby:

Użyj pola wyszukiwarki. Wyszukaj działkę po adresie lub po numerze. Poniżej pola wyszukiwarki pojawi się lista podpowiedzi z działkami, które pasują do Twojego zapytania.

Wskaż na mapie. Możesz przenieść się na część mapy, a następnie wskazać kursorem myszki interesującą Cię działkę. Po prawej stronie mapy znajdziesz narzędzia pomagające w nawigacji mapą (przybliżaniu i oddalaniu skali mapy oraz miarkę – narzędzie mierzące odległości).

Narysuj na mapie. Możesz przenieść się na część mapy, a następnie wskazać kursorem myszki interesującą Cię lokalizację działki. Następnie poprzez klikanie i zaznaczanie kolejno punktów zawężających obszar swojego zainteresowania, zostanie zaznaczony wybrany przez Ciebie obszar działki. Po prawej stronie mapy znajdziesz narzędzia pomagające w nawigacji mapą (przybliżaniu i oddalaniu skali mapy oraz miarkę – narzędzie mierzące odległości).

• Zaznacz cechy terenu, które chciałbyś pobrać dla swojej działki, a następnie wybierz Obiekty ochrony archeologicznej z zakładki Ograniczenia formalnoprawne.

• Opłacić Raport o Terenie. Pamiętaj, że sam wybierasz za co płacisz.

W Raporcie o działce masz możliwość wyłączenia pozostałych tematów, co spowoduje, że cena będzie niższa.

Uwaga! Wybierając wszystkie tematy z listy uzyskasz aż 20 % rabatu!

• Gotowy Raport o Terenie otrzymasz na wskazany adres mailowy.