Za stanowisko archeologiczne uznajemy każdy, nawet najmniejszy ślad pozostawiony po działalności człowieka z przeszłości, czyli m.in. monety, fragmenty ceramiki i narzędzi, fundamenty dawnych osad i cmentarzyska. Bliska lokalizacja udokumentowanego zabytku archeologicznego może stanowić przeszkodę w realizacji inwestycji budowlanej.
Porady OnGeo Monika Byś 2022-05-27 ~6 min
Czym jest stanowisko archeologiczne i zabytek archeologiczny
Post zaktualizowany: 2022-12-19
Głosów: 37, średnia ocen: 5
- Stanowisko archeologiczne to miejsce, gdzie w ziemi, na jej powierzchni lub pod wodą znajdują się ślady obecności człowieka w przeszłości, które mają charakter zabytkowy.
- Wyróżniamy zabytek archeologiczny ruchomy (relikt działalności ludzkiej, przedmiot) i nieruchomy (obiekt lub zespół obiektów trwale związany z gruntem).
- Objęcie pewnego obszaru archeologiczną strefą prawnej ochrony konserwatorskiej rodzi obowiązek zwrócenia się przez inwestora do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o zezwolenie na realizację przedsięwzięcia inwestycyjnego.
- W Raporcie o Terenie OnGeo.pl sprawdzisz obszary ochrony archeologicznej dla każdej działki w Polsce.
Analiza dowolnej działki Online w 5 minut.
Raport o terenie - dokument z ponad 50 stronami map i zestawień.
Co to stanowisko archeologiczne?
Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID) definiuje pojęcie stanowiska archeologicznego jako:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
miejsce, gdzie w ziemi, na jej powierzchni lub pod wodą znajdują się ślady obecności człowieka w przeszłości, które mają charakter zabytkowy. W przepisach prawa stanowisko archeologiczne nazwane jest nieruchomym zabytkiem archeologicznym.
Zatem za stanowisko archeologiczne uznajemy zarówno monety i drobne fragmenty ceramiki dawnych kultur, jak również całe osady, masowe miejsca pochówków, cmentarzyska oraz fundamenty domostw.
Stanowisko archeologiczne nie posiada tzw. cenzury czasowej, czyli daty która decyduje o zakwalifikowaniu przedmiotu lub obiektu jako zabytek. W praktyce jednak można śmiało stwierdzić, że im zabytek jest starszy, tym jego ochrona jest bardziej kluczowa dla zachowania dziedzictwa.
W literaturze możemy spotkać się z zamiennym nazywaniem stanowiska - nieruchomym zabytkiem architektonicznym. Nieruchomym, czyli takim którego trwałe usunięcie lub przeniesienie z miejsca odnalezienia jest niemożliwe lub utrudnione, gdyż mogłoby spowodować uszkodzenie lub zniszczenie obiektu zabytkowego. W ofensywie do zabytków nieruchomych wyróżniamy również ruchome zabytki archeologiczne.
Ruchomy i nieruchomy zabytek archeologiczny
Jak już wcześniej pisaliśmy wyróżniamy dwa rodzaje zabytku archeologicznego - ruchomy i nieruchomy. Różnicę pomiędzy nimi w najlepszy sposób tłumaczy znów Narodowy Instytut Dziedzictwa. Zgodnie z nim:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Zabytek archeologiczny nieruchomy, czyli taki trwale związany z gruntem. Złożony z nawarstwień ziemnych powstałych na skutek działalności człowieka w przeszłości, a także działania sił przyrody w miejscu obecności ludzkiej. W nawarstwieniach ziemnych nieruchomego zabytku archeologicznego tkwią relikty obecności ludzkiej w postaci przedmiotów i innych materialnych śladów działania człowieka - ruchome zabytki archeologiczne.
Zabytek archeologiczny ruchomy, czyli relikty działalności ludzkiej z przeszłości - przedmioty i inne ślady materialne. Ruchome zabytki archeologiczne mogą występować też na powierzchni gruntu w miejscach, gdzie erozja lub inne procesy (np. orka) naruszyły nawarstwienia stanowiska archeologicznego. Stanowiska archeologiczne zlokalizowane są również pod wodą.
Zabytkiem archeologicznym może być obiekt stosunkowo młody, czyli np. z czasów powojennych XX wieku. O zaliczeniu w poczet zabytków decyduje wojewódzki konserwator zabytków.
Jak znaleźć stanowisko archeologiczne?
Na terenie całego kraju corocznie odrywa się dziesiątki nowych stanowisk archeologicznych. Do niedawna najskuteczniejszą metodą poszukiwania zabytków była
- analiza starych dokumentów,
- prospekcja lotnicza,
- badania powierzchniowe.
W efekcie tych ostatnich powstało tzw. AZP – czyli Archeologiczne Zdjęcie Polski, z którego korzystamy po dziś dzień. Najnowszą i obecnie jedną z najskuteczniejszych sposobów poszukiwania stanowisk archeologicznych jest metoda skanowania laserowego (LiDAR) oraz geofizyka. Specjaliści wykorzystują również poszukiwania z pomocą wykrywaczy metali.
Zanim niczym Indiana Jones zabierzesz się za poszukiwania skarbów musisz pamiętać, że na prowadzenie tych działań w Polsce wymagane jest pozwolenie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. Pozwolenie może otrzymać tak naprawdę każdy obywatel po przedstawieniu paru dokumentów i uiszczeniu opłaty urzędowej.
Zanim kupisz działkę budowlaną, sprawdź czy w okolicy nie ma zabytków archeologicznych
Jeśli zamierzasz zrealizować jakąkolwiek inwestycję budowlaną na działce lub dopiero zastanawiasz się nad zakupem nieruchomości, sprawdź czy w okolicy nie ma odkrytych stanowisk archeologicznych.
Dlaczego? Występowanie zabytków w okolicy może być poważnym utrudnieniem z racji objęcia sąsiedztwa obiektu strefą ochrony konserwatorskiej i archeologicznej. W takim przypadku, jeśli zamierzasz np. wybudować dom na swojej działce, to przed realizacją prac ziemnych i budowlanych będziesz musiał przeprowadzić na swojej działce badania archeologiczne. Zapis dotyczący strefy ochronnej wnosi się do MPZP lub SUiKZP.
Więcej na ten temat:
Sprawdź stanowiska archeologiczne w Raporcie o Terenie
Generując Raport o Terenie z łatwością zlokalizujesz stanowiska archeologiczne. Sprawdzisz ślady osadnicze, cmentarzyska, groby dawne i mogiły, całe zespoły stanowisk archeologicznych, czy wręcz krajobrazy z czasów naszych przodków.
Na mapie przedstawiono miejsca punktowe stanowisk archeologicznych oraz wyznaczono poglądowo strefy (bufory) o promieniu 40 m od punktów stanowisk, jako miejsca o prawdopodobnym zasięgu strefy ochrony archeologicznej. Dodatkowo każdy z punktów posiada osobny opis w formie tabelarycznej z rodzajem obiektu, okresem jego powstania oraz odległości od wskazanej działki.
W OnGeo.pl możesz również pobrać źródłowe mapy i dokumenty stanowisk archeologicznych dzięki przekierowaniu na państwową stronę internetową zabytek.pl. Link znajduje się w kolumnie "Więcej" w tabeli szczegółów.
Aby zobaczyć dokumenty źródłowe wystarczy kliknąć w link “dokument” dla wybranego stanowiska archeologicznego.
Jak pobrać Raport o Terenie?
W pierwszej kolejności wejdź na stronę OnGeo.pl w zakładce Raporty o Terenie.
Wyszukaj i wybierz swoją działkę. Możesz tego dokonać na trzy sposoby:
Użyj pola wyszukiwarki. Wyszukaj działkę po adresie lub po numerze. Poniżej pola wyszukiwarki pojawi się lista podpowiedzi z działkami, które pasują do Twojego zapytania.
Wskaż na mapie. Możesz przenieść się na część mapy, a następnie wskazać kursorem myszki interesującą Cię działkę. Po prawej stronie mapy znajdziesz narzędzia pomagające w nawigacji mapą (przybliżaniu i oddalaniu skali mapy oraz miarkę – narzędzie mierzące odległości).
Narysuj na mapie. Możesz przenieść się na część mapy, a następnie wskazać kursorem myszki interesującą Cię lokalizację działki. Następnie poprzez klikanie i zaznaczanie kolejno punktów zawężających obszar swojego zainteresowania, zostanie zaznaczony wybrany przez Ciebie obszar działki. Po prawej stronie mapy znajdziesz narzędzia pomagające w nawigacji mapą (przybliżaniu i oddalaniu skali mapy oraz miarkę – narzędzie mierzące odległości).
- Zaznacz cechy terenu, które chciałbyś pobrać dla swojej działki, a następnie wybierz Obiekty ochrony archeologicznej z zakładki Ograniczenia formalnoprawne.
- Opłacić Raport o Terenie. Pamiętaj, że sam wybierasz za co płacisz.
W Raporcie o działce masz możliwość wyłączenia pozostałych tematów, co spowoduje, że cena będzie niższa.
Uwaga! Wybierając wszystkie tematy z listy uzyskasz aż 20 % rabatu!
- Gotowy Raport o Terenie otrzymasz na wskazany adres mailowy.
Monika Byś
Redaktorka w OnGeo.pl. Analityczka danych i specjalistka rynku nieruchomości.
Zdiagnozuj działkę.
Wyszukaj na mapie!
Dla ciebie
Ostatnie artykuły
Dołącz do naszego newslettera i odbierz PREZENTY!
- KOD ZNIŻKOWY 10% na zakup Raportu o Terenie OnGeo.pl
-
DARMOWA CHECK-LISTA:
Co sprawdzić przed zakupem działki?
70 PYTAŃ, na które musisz odpowiedzieć zanim kupisz działkę!