Powódź błyskawiczna – kiedy powstaje, jakie obszary zagrożone są zalewaniem

Zmiany klimatu na Ziemi spowodowały, że coraz częściej mamy do czynienia z nagłymi, gwałtownymi zjawiskami atmosferycznymi. Czas reakcji na nawałnice jest mocno ograniczony. Zdarza się, że w kilkanaście minut zostaje zalana cała okolica. Kanalizacja deszczowa w miastach jest zupełnie nieprzystosowana do odprowadzenia tak dużej ilości wody, w skutek czego ulicami pędzi woda, która podmywa i niszczy infrastrukturę, zalewa domy mieszkalne i uniemożliwia normalne funkcjonowanie mieszkańców. Powódź błyskawiczna to niestety efekt ocieplenia klimatu. Naukowcy nie pozostawiają złudzeń - jeśli w ciągu najbliższych dwóch lat nadal pozostaniemy bierni na zmiany klimatu, takich gwałtownych zjawisk będzie coraz więcej.

W dzisiejszym artykule przybliżymy temat powodzi błyskawicznej. Zastanowimy się czym jest, jak powstaje i czy można się uchronić przed powodziami błyskawicznymi.

Czym jest powódź błyskawiczna?

Powódź błyskawiczna to szczególny rodzaj powodzi, który jest związany z zalaniem nisko położonych obszarów, strumieni i rzek. Jest to spowodowane zwiększonymi opadami wód opadowych. Powódź błyskawiczna jest zjawiskiem lokalnym, która zazwyczaj obejmuje swoim zasięgiem niewielkie obszary.

Najczęstszą przyczyną powstawania powodzi błyskawicznych są wezbrania rzeczne spowodowane nawalnymi deszczami. Do takich sytuacji dochodzi, gdy ziemia została nasycona wodą, która z powodu zbyt dużej ilości, nie może być wchłonięta do głębszych warstw gruntu.

Dotychczas problem powodzi błyskawicznej dotyczył terenów o charakterze górskim o dużych nachyleniach terenowych. Niestety na skutek zmian klimatycznych, obszar występowania powodzi błyskawicznych rozprzestrzenił się na cały kontynent.

W naturze występują czynniki, które zwiększają ryzyko pojawienia się powodzi błyskawicznej, a są to:

• duży spadek terenu i koryt rzecznych;
• owalny kształt zlewni;
• słaba przepuszczalność pokryw i gleb – „uszczelnienie” zlewni;
• znaczne uwilgotnienie zlewni przed wystąpieniem powodzi;
• występowanie obszaru bezodpływowego na działce.

Według najnowszego raportu IMGW-PIB: Klimat Polski 2020, średnia obszarowa suma opadów w 2020r. w Polsce wyniosła 645,4mm. Wartość ta kwalifikuje rok 2020r. na trzecie miejsce pod względem wysokości opadów w całej dekadzie i jako szóste w całym XXI wieku. Ciekawostką jest, że w opisywanym roku, kwiecień był najbardziej suchym, a czerwiec – najbardziej mokrym miesiącem w XXI wieku.

Poniżej średnioroczna suma opadów w Polsce w 2020r.

Powódź błyskawiczna w miastach

Dzisiaj przez miasto w ogóle nie musi przebiegać rzeka, aby zalała je powódź błyskawiczna.

Polskie miasto stało się wyspą ciepła, które przyciąga nawałnice. Likwidowanie terenów zielonych, ciągle rozbudowująca się sieć dróg i bazład przestrzenny w połączeniu z niesprawną, nierestaurowaną kanalizacją deszczową, która pamięta czasy wojen, powodują, że miasto nie jest w stanie odebrać nadmiaru gromadzonej wody opadowej.

Współczesne miasta są niemal w całości pokryte asfaltem i betonem. Fatalny krajobraz miast został w ostatnim czasie szerzej opisywany w literaturze, a aktywiści słusznie apelują o zmianę koncepcji zagospodarowania obszarów miejskich. Opisywane zjawisko przybrało nawet nazwę, która trafnie odzwierciedla stan faktyczny – „betonoza”.

Poniżej przykład "rewitalizacji" rynku w Wągrowcu.

Tak było.

A tak jest teraz.

Warto przeczytać:

Planowanie przestrzenne w Polsce - co zmieniło się przez dekadę

Chaos przestrzenny, czyli brak ładu przestrzennego w Polsce

Przykład powodzi błyskawicznej z 2021r.

Jednym z przykładów powodzi błyskawicznej w Polsce jest nawałnica z 11 lipca 2021r., która zalała Małopolskę. Powódź błyskawiczna pozostawiła spustoszenie w gminach: Tęgoborze, Gródek nad Dunajcem, Łososina Dolna, Nowy Sącz, Korzenna, Chełmiec, Łącko, Czchów i Gnojnik.

Woda opadowa wdała się do ujęcia wody pitnej, co spowodowało, że aż 12 tysięcy odbiorców wody z gmin Czchów i Gnojnik nie miało dostępu do wody bieżącej.

Na obszarze kraju tylko w dniu 11.07.2021r. zanotowano aż 660 interwencji. Najwięcej (ponad 200) zanotowano w Małopolsce - najmniej w województwie świętokrzyskim (niecałe 90).

Ocena zagrożenia związanego z występowaniem powodzi błyskawicznych

Zdecydowana większość powodzi jest uwarunkowana krótkimi opadami o dużej wydajności.

Do ciekawego wniosku w temacie powodzi błyskawicznej doszedł zespół badaczy składający się z naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie+.

Badacze przeanalizowali częstość występowania wspomnianych opadów dobowych ≥50mm w Polsce w latach 1971-2000 i doszli do wniosku, że liczba dni, których dobowa suma opadów atmosferycznych jest wyższa niż 50mm rośnie w tempie 2dni/dekadę. Tendencje te nasilają się w XXI wieku.

Jeśli tendencja ta nie zostanie zachwiana w przyszłych latach, to niestety należy spodziewać się wzrostu liczby powodzi błyskawicznych.

*J.Pocask-Karteczka, J.Żychowski, T.Bryndal, Zagrożenia związane z wodą- powodzie błyskawiczne, w: „Gospdarka Wodna” (2017, Nr 2), s.37-42

Jak sprawdzić, czy moja działka zostanie zalana w razie intensywnych opadów?

Dzięki Raportom o Terenie możesz zdiagnozować sprawdzić, czy Twoja działka znajduje się na obszarze zagrożonym stagnacją wody. Oznacza to, że bez wychodzenia z domu dowiesz się, czy w razie dużych opadów istnieje prawdopodobieństwo, że działka zostanie zalana.

Wszystkie niezbędne informacje dostaniesz w zaledwie 5 minut. Każda cecha terenowa opisana jest za pomocą czytelnej mapy, do której załączono legendę oraz szczegółowe dane w formie tabelarycznej.

Nie musisz martwić się, że wtopisz swoje oszczędności w działkę, która posiada wady i uciążliwości.

Zweryfikujesz, czy na działce będzie możliwość budowy domu, bez konieczności robienia nasypów lub odwadniania terenu.