Uchwała krajobrazowa. Czy to koniec z chaosem reklamowym w przestrzeni publicznej?

Resort rozwoju i technologii poinformował, że tylko 44 gminy przyjęły uchwały krajobrazowe, a jedynie 175 gmin przystąpiło do ich sporządzenia. Uchwała krajobrazowa ma na celu przeciwdziałanie chaosowi w przestrzeni publicznej poprzez m.in. zmianę zasady funkcjonowania reklam w pasie drogowym oraz umożliwienie karania za podżeganie i pomocnictwo w przypadku umieszczenia reklamy na nieruchomości wbrew woli zarządcy.

Czym jest ustawa krajobrazowa?

Dokument potocznie znany jako ustawa krajobrazowa nie dokonał radykalnych przeobrażeń prawa w zakresie polityki przestrzennej. Jak wskazuje jego pełna nazwa - Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz.U.2015 poz.774) - wprowadzono jedynie nowe lub uzupełniono dotychczasowe zapisy w obowiązujących aktach prawnych.

Ustawa krajobrazowa zawiera m.in. definicje reklamy, tablicy reklamowej, urządzenia reklamowego i szyldu, umożliwia karanie za podżeganie i pomocnictwo w przypadku umieszczenia reklamy na nieruchomości wbrew woli zarządcy, a także zmienia zasady funkcjonowania reklam w pasie drogowym.

Ustawa krajobrazowa w zakresie planowania przestrzennego wprowadziła dwa instrumenty:

• Audyt krajobrazowy, instrument obligatoryjny, który jest zadaniem samorządu województwa i musi być sporządzany nie rzadziej niż raz na 20 lat. Identyfikuje krajobrazy występujące na całym obszarze województwa, określa ich cechy charakterystyczne i dokonuje oceny ich wartości. Ponadto audyt krajobrazowy wskazuje lokalizacje i granice krajobrazów priorytetowych (takich jak np. parki kulturowe czy rezerwaty przyrody). Audyt krajobrazowy nie jest aktem prawa miejscowego, chociaż proces jego uchwalania jest zbliżony jest do uchwalania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (mpzp)
• Uchwała krajobrazowa – instrument fakultatywny zwany uchwałą reklamową, przyjmowana przed rady gmin. Uchwała krajobrazowa ma na celu ustalenie warunków i zasad usytuowania małej architektury, tablic reklamowych, urządzeń reklamowych oraz mają określać ich możliwe gabaryty, standardy jakościowe i rodzaj materiałów z jakich mają być wykonane.

Na stronie sprzątamyreklamy.pl można zobaczyć monitoring ustawy krajobrazowej w Polsce z uwzględnieniem etapów procesu wdrażania.

Uchwała krajobrazowa. Jaki jest stan wdrożenia ustawy krajobrazowej w Polsce?

We wtorek tj. 16 listopada br. połączone sejmowe komisji infrastruktury oraz samorządu terytorialnego wysłuchały informacji na temat funkcjonowania ustawy krajobrazowej z 2015r.

Dyrektor departamentu planowania przestrzennego w resorcie rozwoju i technologii Michał Gil wskazał, że odnośnie audytów krajobrazowych, to miały one zostać przyjęte przez samorządy województw w 3 lata od dnia wejścia w życie przepisów ustawy krajobrazowej, czyli do 11 września 2018 roku. Warunkiem przygotowania tych audytów miało być jednak wydane rozporządzenia wykonawczego, które  zostało wydane stosunkowo późno. Całe to zamieszanie wydłużyło termin przygotowania przez województwa audytów do 15 marca 2022 r. Niestety, już dzisiaj można obserwować, że urzędy marszałkowskie występują z wnioskami o wydłużenie tego terminu.

Realny termin na wykonanie audytów krajobrazowych to między 15. marca, a końcem grudnia 2023 roku.

Należy oczekiwać, że w obecnym stanie prawnym i faktycznym, do końca 2023 roku te audyty krajobrazowe powinny zostać uchwalone. Na razie uchwała krajobrazowa jest mało rozpowszechnionym środkiem, po który sięgają gminy – zaznacza Gil

Dyrektor wyjaśnił, że samorządy województw tłumacząc się z nieprzyjęcia dotąd audytów krajobrazowych wskazują, że są również trudności metodologiczne, a urzędy nie dysponują odpowiednimi kadrami.

Michał Gil podaje, że do 19 lutego 2021 roku uchwały krajobrazowe zostały przyjęte przez 44 gminy (1,8 % wszystkich gmin w Polsce).

Według resortu głównymi problemami w przyjmowaniu uchwał jest mała stabilność prawna samych uchwał. Wskazano, że część z nich jest uchylana w drodze rozstrzygnięć nadzorczych. Dodał, że do Trybunału Konstytucyjnego (TK) składane są również wnioski o stwierdzenie niezgodności z ustawą zasadniczą przepisów dotyczących zagospodarowania przestrzennego, które zmieniły zasady eksponowania reklam bez odszkodowania. Przypominamy, że dwie z takich skarg zostały już odrzucone przez TK, a jedna jest procedowana.

MRiT przyznaje, że samorządy niechętnie zabierają się za sporządzanie uchwał krajobrazowych. Powodem są dodatkowe obciążenia administracyjne i koszty wynikających z takich uchwał. Ponadto samorządy obawiają się, że uchwały mogą uderzyć w lokalnych przedsiębiorców.