Jakie zmiany przyniosła reforma planowania przestrzennego. Wywiad z ekspertem

Do reformy planowania przestrzennego było już co najmniej pięć podejść lecz dopiero ostatnia zakończyła się sukcesem, czyli przyjęciem przepisów przez Sejm i podpisem prezydenta. Wysłuchaj wywiadu z ekspertem i dowiedz się, jakie zmiany przyniosła reforma planowania przestrzennego, która weszła w życie w 2023 roku. 

Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy na naszym kanale na platformie YouTube oraz na Spotify

Wywiad z Piotrem Łuszczkiem w ramach podcastu “Wspólna Przestrzeń”. Z ekspertem rozmawiała Róża Mituś

Róża Mituś: Moim i Państwa gościem jest Piotr Łuszczek, urbanista i autor bloga Plan zabudowy. W dzisiejszym odcinku "Wspólnej Przestrzeni" będziemy mówić o nowej reformie planistycznej i jej wpływie na kształtowanie przyszłej przestrzeni publicznej w Polsce. 

Zacznijmy od pytania dlaczego reforma planistyczna była konieczna?

Piotr Łuszczek: Do reformy planowania przestrzennego, czyli do zmiany, ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 roku było już kilka podejść. Obecna to piąte podejście, które zakończyło się sukcesem – przyjęciem przepisów przez Sejm i podpisem prezydenta z 24 lipca 2023 r. Większość przepisów reformy weszła w życie na początku września bieżącego roku. 

Diagnoza wadliwych elementów systemu planowania przestrzennego była znana od kilku, a nawet kilkunastu lat. Już po pierwszych latach funkcjonowania ustawy z 2003 roku można było wypunktować te wady, które prowadzą do obniżenia jakości planowania przestrzennego, do chaosu i czasem do konfliktów między administracją publiczną a inwestorem.

W ostatnich latach pojawiło się też wiele oficjalnych opracowań i kontroli, które wykazały istotne elementy wymagające zmian. Polski Instytut Ekonomiczny opublikował głośny raport na temat skutków społeczno-gospodarczych chaosu przestrzennego. Tam próbowano przedstawić te wady w konkretnych liczbach i kwotach, które musimy ponosić jako państwo i jako podatnicy. Mamy też analizy stanu uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego realizowane przez Państwową Akademię Nauk.

Obecna reforma wprowadza wiele znaczących zmian. Wszystko jest szczegółowo spisane w ponad 100 stronach tej ustawy.

Jakie wady możemy wskazać w aktualnym systemie planowania przestrzennego?

Wad jest wiele, ale ustawodawcy skoncentrowali się na głównym elemencie krytyki – funkcjonowaniu decyzji o warunkach zabudowy. Generalnie chodzi o to, że dotychczas wydawanie decyzji o warunkach zabudowy opierało się o studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, czyli o dokument, który nie stanowił aktu prawa miejscowego, a jedynie niewiążące wytyczne dotyczące planowania na terenie gminy. Po zmianach studium zostanie zamienione na plany ogóle gminy, które otrzymają rangę aktu planu miejscowego. 

Wprowadzono także korekty w innych obszarach, takich jak procedury, plany miejscowe, partycypacja społeczna i cyfryzacja planowania przestrzennego. Natomiast jeżeli chodzi o plany miejscowe, to na pewno skupiono się tutaj na przewlekłości procedur administracyjnych, czyli tej całej procedury projektowania planu miejscowego. Próbowano skrócić te czynności formalno-prawne, które mogą wpływać na czas oczekiwania na decyzje planistyczne.

Jakie konsekwencje mogą wyniknąć, gdyby nie podjęto próby rozwiązania tych problemów?

Przede wszystkim dalsze pogłębianie nieładu przestrzennego. Ustawa o planowaniu powinna dążyć do zrównoważonego rozwoju i ładu przestrzennego. Jeśli nie zajmiemy się tymi problemami, grozi nam kontynuacja chaosu.