Przekazanie gospodarstwa rolnego na osobę bliską

Przekazanie gospodarstwa rolnego to istotny proces w życiu każdej rodziny rolniczej, który wymaga uwzględnienia szeregu formalności i przepisów. Zrozumienie zasad dotyczących własności gospodarstwa rolnego, warunków przekazania oraz tego, kto może stać się następcą właściciela gospodarstwa, jest kluczowe, aby uniknąć komplikacji prawnych. W artykule omówimy, jak krok po kroku przepisanie gospodarstwa rolnego może przebiegać, jakie dokumenty są niezbędne oraz jakie ograniczenia prawne mogą wystąpić w przypadku nabywania nieruchomości rolnych. Przedstawimy również, jak ważne jest uregulowanie własności gospodarstwa rolnego w kontekście ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej oraz ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych.

Czym jest przekazanie gospodarstwa rolnego

Przekazanie gospodarstwa rolnego następcy to proces wymagający spełnienia określonych warunków, szczególnie jeśli chodzi o własność gospodarstwa rolnego i powierzchnię nieruchomości rolnych wchodzących w jego skład. W zależności od sposobu przekazania może być konieczne dostosowanie się do przepisów dotyczących ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych oraz odpowiedniego ustroju wspólności majątkowej, co prowadzi do ustalenia, jakie grunty rolne mogą być przekazane następcy. Prawidłowe przeprowadzenie procedury gwarantuje, że sukcesor stanie się pełnoprawnym właścicielem gospodarstwa, zachowując jego integralność i wartość produkcyjną.

Jak przepisać gospodarstwo rolne

Przepisanie gospodarstwa rolnego można przeprowadzić poprzez darowiznę lub umowę z następcą. W przypadku darowizny, konieczne jest sporządzenie aktu notarialnego, w którym właściciel przekazuje gospodarstwo osobie bliskiej. Umowa z następcą wymaga przeniesienia własności po osiągnięciu przez rolnika wieku emerytalnego i jest związana z określonymi zobowiązaniami następcy wobec przekazującego.

Przekazanie gospodarstwa rolnego darowizna ziemi rolnej

Przekazanie gospodarstwa rolnego na osobę bliską może nastąpić poprzez umowę darowizny, która musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Przepisy, na podstawie których sporządza się umowę darowizny określone są w Art. 888 Kodeksu cywilnego.

Ograniczenia w obrocie ziemią rolną

Zgodnie z zapisami art. 2a ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, nieruchomość rolną może nabyć wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jednym z wyjątków jest między innymi nabycie nieruchomości rolnych przez osoby bliskie zbywcy, do grona tych osób możemy zaliczyć:

• zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki),
• wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie),
• rodzeństwo,
• dzieci rodzeństwa,
• rodzeństwo rodziców,
• małżonka,
• osoby przysposabiające i przysposobione,
• pasierbów.

Jeżeli nieruchomość jest przekazywana w formie darowizny osobie bliskiej, zaliczającej się do powyższej grupy, to w takim wypadku nie obowiązują ograniczenia ustawowe. Tym samym nie ma przeszkód w przekazaniu ziemi rolnej w formie darowizny przez rodziców na rzecz swoich dzieci.

Przekazanie gospodarstwa rolnego – umowa z następcą

Drugą formą przekazania gospodarstwa rolnego jest procedura określona w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników (rozdział 7). Jest to tzw. umowa z następcą. Rolnik będący właścicielem gospodarstwa rolnego zobowiązuje się w takowej umowie do przeniesienia gospodarstwa rolnego na osobę młodszą o co najmniej o 15 lat. Zobowiązanie przeniesienia następuje z chwilą do nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej przez właściciela (rolnika), jeżeli następca do tego czasu będzie pracować w tym gospodarstwie. Taka umowa może zawierać inne postanowienia, dotyczące wzajemnych świadczeń stron. Umowa przekazania powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

W większości przypadków przekazanie następuje na dzieci rolnika. Nie jest to warunek konieczny, następcą może być również osoba niespokrewniona.

Po przeniesieniu własności gospodarstwa rolnego rolnik może żądać od następcy następujących świadczeń:

• przyjęcia rolnika jako domownika,
• dostarczania mu wyżywienia,
• ubrania, mieszkania, światła i opału,
• zapewniania mu odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie,
• sprawienia pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym.

Powyższe świadczenia oraz ich zakres są uzasadnione własnymi potrzebami rolnika i jego rodziny. Świadczenia mogą być również zależne od warunków majątkowych i osobistych następcy z uwzględnieniem jego nakładu pracy w gospodarstwie rolnika i korzyści uzyskanych od rolnika przed objęciem gospodarstwa. Rolnik przekazujący gospodarstwo może także żądać od następcy świadczeń w wysokości nieprzekraczającej połowy emerytury podstawowej miesięcznie do czasu nabycia prawa do emerytury lub renty.

Zasadniczą różnicą umowy darowizny i umowy z następcą jest cel jej zawarcia, w przypadku umowy darowizny przekazywane jest gospodarstwo za darmo, bezinteresownie. Natomiast w przypadku umowy z następcą głównym celem jest uzyskanie prawa do świadczenia (emerytury lub renty). Nieruchomość przekazana w formie darowizny powinna być doliczana do spadku przy obliczaniu zachowku. W przypadku przekazania nieruchomości w formie umowy z następcą nie będzie uwzględniana w określaniu wartości zachowku.

Opłaty związane z przekazaniem nieruchomości rolnej

Przekazanie nieruchomości rolnej wiąże się z koniecznością sporządzenia aktu notarialnego. Średni koszt opłaty notarialnej to około dwa tysiące złotych. Podatek od darowizny nieruchomości rolnych nie jest pobierany, w przypadku gdy darowanym jest osoba bliska.

Kwestie związane zamiarem kupna nieruchomości rolnej przez osobę nie będącą rolnikiem opisaliśmy w innym artykule na Blog OnGeo.pl:

Dziedziczenie nieruchomości rolnej

Nieruchomość rolną nabytą na podstawie spadku może nabyć każdy, bez względu na to czy osoba nabywająca spadek jest rolnikiem czy też nie. Jeżeli nieruchomość dziedziczona jest przez osoby nie zaliczające się do grupy osób bliskich zbywcy to w takim przypadku Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa może złożyć oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości. W przypadku dziedziczenia przez osoby bliskie, takowe uprawnienie nie przysługuje Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa.

W przypadku nabycia nieruchomości rolnej w drodze spadku nie ma obowiązku prowadzenia gospodarstwa rolnego przez okres 10 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości. Oznacza to że nieruchomość rolna po jej nabyciu w drodze spadku może zostać sprzedana.

Sprawdź potencjał nieruchomości – Geoportal OnGeo.pl

Jesteś zainteresowany/a uzyskaniem informacji o dowolnej nieruchomości w kraju? Możesz pobrać bardzo dużo informacji w zaledwie kilka minut dzięki Raportom o terenie, dostępnym w Portalu OnGeo.pl.

Zobacz: przykładowy Raport o terenie

Możliwe do uzyskania informacje w Raporcie o terenie to m.in:

• granice, numer działki, wymiary, powierzchnia,
• miejscowe plany zagospodarowania,
• uzbrojenie działki w przyłącza mediów,
• analiza spadków terenu,
• tereny zagrożone powodzią,
• strefy zagrożone osuwiskami,
• analiza pokrycia terenu,
• najnowsze wydane pozwolenia na budowę w okolicy,
• wiele innych informacji, cały czas pracujemy nad dodawaniem kolejnych danych!

Poniżej przedstawiamy instrukcję, w jaki sposób samodzielnie wygenerować Raport o terenie:

Wejdź na OnGeo.pl

1. Wybierz interesujący Cię teren – możesz to zrobić na trzy sposoby:
   • Zaznacz na mapie konkretną działkę lub kilka sąsiadujących działek klikając w działki na mapie.
   • Wpisz adres lub nr działki w oknie wyszukiwarki.
   • Wyznacz granice interesującego Cię obszaru za pomocą opcji „Narysuj”.
2. Generuj raport
   • Prześledź listę tematów raportu dostępnych dla wybranej przez Ciebie lokalizacji i ewentualnie odznacz te, których nie potrzebujesz.
   • Sprawdź cenę, która aktualizuje się na bieżąco w momencie zaznaczania konkretnych zagadnień raportu.
   • Kliknij „Potwierdź”.
3. Dokonaj opłaty online (dostępne są różne formy płatności, np. blik, przelewy24, payu, karta).
4. Pobierz raport w wygodnej formie, w pliku PDF.

Poniżej przedstawiamy krótki filmik prezentujący usługę Raportów o terenie: