Nowe przepisy w planowaniu przestrzennym – co się zmieni w 2025 roku?

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano długo wyczekiwany projekt nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zmiany mają na celu dostosowanie przepisów do realiów reformy planowania przestrzennego, eliminację wątpliwości interpretacyjnych oraz zapewnienie samorządom więcej czasu na wdrożenie nowych zasad.

Najważniejsze zmiany w ustawie

Wydłużenie terminu obowiązywania studiów uwarunkowań

Główną zmianą wprowadzoną w nowelizacji jest wydłużenie terminu obowiązywania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin do 30 czerwca 2026 r.. Początkowo zakładano, że studia zostaną zastąpione przez plany ogólne do końca 2025 r., jednak w obliczu wyzwań związanych z wdrażaniem reformy, termin ten został przedłużony.

Zmiany terminów związanych z reformą systemu planowania przestrzennego

Nowelizacja ustawy wprowadza nowe terminy dotyczące kluczowych elementów reformy:

• uwzględnienia złoża strategicznego w planach ogólnych i miejscowych,
• zakończenia wydawania uchwał o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej w związku z utratą mocy obowiązującej specustawy mieszkaniowej,
• uruchomienia Rejestru Urbanistycznego, w którym będą publikowane dane przestrzenne i dokumenty planistyczne,
• wdrożenia „newslettera planistycznego”, który będzie informował obywateli o planowanych zmianach w zagospodarowaniu przestrzennym,
• rozszerzenia obowiązku tworzenia danych przestrzennych dla miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
• obowiązku opracowania strategii rozwoju gminy,
• zasad wydawania decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego,
• wprowadzenia 60-dniowego terminu na wyrażenie zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne.

Uproszczenie procedur planistycznych

Nowelizacja precyzuje również pewne kwestie związane z wdrażaniem planów ogólnych:

1. Wyznaczając strefy planistyczne pod zabudowę mieszkaniową w planie ogólnym, należy uwzględnić zarówno istniejącą zabudowę, jak i długofalowe kierunki rozwoju gminy.
2. W planach miejscowych oraz w decyzjach o warunkach zabudowy będzie możliwość uwzględnienia wybranych elementów profilu funkcjonalnego strefy planistycznej określonej w planie ogólnym.
3. Wprowadzono zapis umożliwiający równoczesne procedowanie zmiany planu ogólnego i planu miejscowego w tym samym przedmiocie bez blokowania innych procedur.
4. Gminy będą mogły przygotowywać pierwsze plany ogólne bez konieczności stosowania się do nieaktualnych strategii rozwoju.

Zmiany w przepisach przejściowych

Aby ułatwić wdrażanie nowych przepisów, projekt ustawy przewiduje szereg modyfikacji w przepisach przejściowych:

• Możliwość kontynuowania rozpoczętych procedur sporządzania planów miejscowych, przy czym konsultacje społeczne zastąpią tradycyjne wyłożenie do publicznego wglądu.
• Umożliwienie dokończenia trwających procedur ustalania lokalizacji inwestycji mieszkaniowych prowadzonych na podstawie specustawy mieszkaniowej.

Wdrożenie nowoczesnych narzędzi planistycznych

Nowelizacja zakłada również usprawnienie cyfryzacji planowania przestrzennego. Kluczową rolę odegra tutaj Rejestr Urbanistyczny, który stanie się ogólnodostępnym źródłem informacji o dokumentach planistycznych. Wprowadzenie cyfrowych map i baz danych przestrzennych pozwoli na łatwiejszą analizę terenów inwestycyjnych oraz bardziej przejrzysty proces decyzyjny.

Kiedy wejdą w życie nowe przepisy?

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to I kwartał 2025 r. Po przejściu ścieżki legislacyjnej i podpisaniu przez Prezydenta RP nowe przepisy wejdą w życie stopniowo, zgodnie z zapisanymi w nowelizacji terminami.

Co nowelizacja oznacza dla gmin i inwestorów?

Przedłużenie terminu obowiązywania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego daje gminom dodatkowy czas na dostosowanie się do nowego systemu. Pozwoli to na dokładniejsze przygotowanie planów ogólnych i uniknięcie chaosu przestrzennego.

Z kolei inwestorzy powinni zwrócić uwagę na zmiany w zasadach wydawania decyzji o warunkach zabudowy oraz ustalaniu lokalizacji inwestycji. Nowe regulacje wprowadzają bardziej przejrzyste zasady, ale również zwiększają wymogi w zakresie cyfryzacji danych przestrzennych.

Podsumowanie

Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadza szereg istotnych zmian, które mają usprawnić procesy planistyczne w Polsce. Wydłużenie terminu obowiązywania studiów uwarunkowań do czerwca 2026 r. pozwoli samorządom na lepsze przygotowanie do wdrożenia planów ogólnych, a nowe narzędzia cyfrowe usprawnią komunikację z mieszkańcami i inwestorami.

Czy zmiany spełnią oczekiwania gmin i sektora budowlanego? Czas pokaże, jednak już teraz wiadomo, że to jeden z najważniejszych kroków w reformie planowania przestrzennego w Polsce.