Wstępna ocena ryzyka powodziowego - jak czytać dane w Raporcie OnGeo?

Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP) to ogólnokrajowa analiza przygotowywana przez Wody Polskie, na podstawie której wyznacza się obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP) oraz analizuje powodzie historyczne i prawdopodobne. 

Poniżej znajdziesz praktyczny przewodnik: co dokładnie pokazuje Raport, jak czytać mapę i tabelę WORP oraz w jakich decyzjach te informacje realnie pomagają.

Co to jest wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP)?

WORP to dokument planistyczny w rozumieniu Prawa wodnego, przygotowywany co 6 lat dla wszystkich dorzeczy w Polsce. W ramach tej oceny analizuje się m.in. powodzie historyczne, powodzie, które mogą wystąpić w przyszłości, oraz prognozy zmian zagospodarowania terenu i klimatu. Na podstawie tych analiz wyznacza się obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP) - czyli miejsca, gdzie ryzyko powodzi jest znaczące lub może stać się znaczące.

​Jak WORP łączy się z mapami zagrożenia i ryzyka powodziowego?

Dla obszarów ONNP tworzy się później mapy zagrożenia powodziowego (MZP) i mapy ryzyka powodziowego (MRP), a dopiero na tej podstawie powstają plany zarządzania ryzykiem powodziowym. Można to ująć następująco:

1. WORP - etap „czy tu może być powódź?”.
2. MZP/MRP - etap „jaką wodą, jak często, z jakimi skutkami?”.
3. Plany - „co robimy, żeby to ryzyko ograniczyć?”.

Raport o Terenie OnGeo.pl korzysta zarówno z danych map powodziowych, jak i z danych WORP, ale prezentuje je osobno, żebyś widział, co wynika z którego źródła.

​Jakie dane WORP znajdziesz w Raporcie o Terenie OnGeo.pl?

Wchodząc na stronę mapy OnGeo.pl dane z WORP znajdziesz w temacie Zagrożenia i uciążliwości - Zagrożenie powodziowe, a w nim Wstępną ocena ryzyka powodziowego.

​W tej części Raportu znajdziesz osobną mapę oraz tabelę, która dotyczy wyłącznie danych WORP, niezależnie od klasycznych map powodzi 10/100/500 lat.

Na mapie WORP w Raporcie zobaczysz trzy grupy informacji:

Obszary narażone na zniszczenie budowli piętrzących:

• obejmują m.in. obszary, które mogą zostać zalane przy awarii lub zniszczeniu wałów i innych budowli hydrotechnicznych;
• ich obecność oznacza, że przy poważnej awarii infrastruktury przeciwpowodziowej działka może znaleźć się w zasięgu wody.

Powodzie historyczne:

• są to zasięgi wybranych powodzi, które już wystąpiły (np. powodzie sztormowe w konkretnych latach i dniach) i zostały uznane za istotne z punktu widzenia ryzyka;
• w tabeli przy tych powodziach znajdziesz daty zdarzeń i udział działki w zalewie.

Powodzie prawdopodobne oraz ONNP

• pokazują zasięgi powodzi, które mogą wystąpić w przyszłości (np. „powodzie od strony morza o mechanizmie naturalnego wezbrania”) wraz z obszarami ONNP, dla których takie scenariusze były analizowane.

Jak czytać mapę WORP w Raporcie OnGeo?

Na mapie zobaczysz:

• kontur lub wypełnienie działki - to Twój teren odniesienia
• trzy typy obszarów:
  • obszary narażone na zniszczenie budowli piętrzących,
  • powodzie historyczne,
  • powodzie prawdopodobne + obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi

​Jeżeli któryś z tych obszarów nachodzi na działkę, oznacza to, że:

• przy danym typie powodzi (np. rzeczne o mechanizmie naturalnego wezbrania) działka znajdowała się lub może się znaleźć w zasięgu wody;
• albo może zostać zalana przy awarii budowli piętrzących.

Co jest ważniejsze - mapy 10/100/500 lat czy WORP?

Dane z WORP i dane z map stref prawodopodobieństwa powodzi raz na 10/100/500 lat spełniają różne funkcje:

• mapy 10/100/500 lat pokazują, jak często (w sensie statystycznym) może wystąpić powódź o określonej intensywności i są powiązane z przepisami Prawa wodnego oraz planowaniem przestrzennym;
• WORP ma charakter przeglądowy - ma wskazać obszary, gdzie w ogóle trzeba poważnie potraktować ryzyko powodzi, ale nie wyznacza granic zalania z dokładnością do pojedynczej działki.

Jak wykorzystać WORP przy decyzjach o działce?

Warto zwrócić na nie uwagę przede wszystkim, gdy:

• kupujesz działkę w dolinie rzecznej, blisko rzeki, kanału, zbiornika lub na wybrzeżu;
• działka na mapach 10/100/500 lat wygląda „bezpiecznie”, ale chcesz sprawdzić, czy w przeszłości nie było tam powodzi i czy ONNP nie obejmują okolicy;
• planujesz inwestycję wymagającą dużych nakładów (dom, pensjonat, niewielka hala), gdzie ryzyko zalania może całkowicie zmienić opłacalność projektu.

Czy na podstawie WORP mogę przesądzić o możliwości zabudowy?

Nie. WORP nie stanowi podstawy do wydania pozwolenia na budowę ani do odmowy zabudowy. Nie zastępuje miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP) ani decyzji o warunkach zabudowy;

Dane te mają charakter ostrzegawczy - informują, że w tym obszarze warto przyjrzeć się ryzyku powodziowemu dokładniej, sprawdzić MZP/MRP, zapisy planistyczne i ewentualnie zasięgnąć opinii specjalisty.

W praktyce Raport o Terenie OnGeo.pl pomaga zidentyfikować takie sygnały jeszcze przed złożeniem jakiegokolwiek wniosku w urzędzie.

Podsumowanie

Warto pamiętać, że żadna mapa nie zastąpi zdrowego rozsądku i spokojnej analizy planów wobec działki. Raport o Terenie OnGeo.pl z danymi WORP warto traktować jako narzędzie do wychwycenia ryzyka na starcie - tak, aby w urzędzie czy u projektanta pojawić się już z konkretnymi pytaniami, a nie jedynie z ogólnymi przypuszczeniami.