Plany ogólne z nowym terminem - Bruksela robi ukłon wobec gmin

Komisja Europejska (KE) zgodziła się na wydłużenie terminu, w którym polskie gminy muszą przyjąć plany ogólne, o dodatkowe dwa miesiące - do 31 sierpnia 2026 r. Jednocześnie obniżono wymagany odsetek gmin, które muszą zrealizować ten obowiązek, z 80% do 50%. Decyzja ma uchronić samorządy przed paraliżem inwestycyjnym i ograniczyć ryzyko utraty środków z Krajowego Planu Odbudowy. Teraz potrzebne jest jeszcze ostateczne potwierdzenie ze strony Rady Unii Europejskiej, którego można spodziewać się w najbliższym czasie.

Reforma planowania przestrzennego to jeden z kluczowych elementów KPO. Obecny termin - 30 czerwca 2026 r. - od dłuższego czasu budził obawy, bo zdecydowana większość gmin zwyczajnie nie jest w stanie go dotrzymać. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej potwierdza, że propozycja przesunięcia daty została omówiona podczas IV rewizji KPO i spotkała się z przychylną oceną KE.

Komisja Europejska zgodziła się wydłużyć termin przyjmowania planów ogólnych do 31 sierpnia 2026 r.
Obniżono wymagany poziom realizacji z 80% do 50% gmin.
Decyzja ma zapobiec paraliżowi inwestycyjnemu i utraty środków z KPO.
Większość gmin nie była w stanie dotrzymać pierwotnych terminów.
Samorządy z ulgą przyjęły zmianę, ale wskazują na konieczność dalszych uproszczeń.
Postęp prac nad planami można śledzić w Geoportalu Krajowym na interaktywnej mapie.

Dlaczego wydłużenie terminu było konieczne?

Pierwotnie zakładano, że aż 80% gmin przyjmie plany ogólne do końca 2025 r. - szybko jednak okazało się, że to założenie jest kompletnie nierealne. Harmonogram uzgodniony przez rząd Mateusza Morawieckiego z UE nie uwzględniał tego, że samorządy miały bardzo mało czasu na przygotowania. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym weszła w życie we wrześniu 2023 r., a rozporządzenia wykonawcze dopiero w 2024 r., co automatycznie wygenerowało opóźnienia. Choć obecny rząd przesunął termin o pół roku, szybko wyszło, że to nadal za mało.

Według danych Ministerstwa Rozwoju i Technologii do prac nad planami przystąpiło aż 90% gmin, ale tylko ok. 30% ma szansę zdążyć do czerwca 2026 r. W praktyce wygląda to jeszcze gorzej, obecnie uchwalone zostały tylko dwa plany. Brak planów ogólnych oznacza realne ryzyko zablokowania inwestycji na terenach pozbawionych miejscowych planów zagospodarowania - gminy nie mogłyby wydawać decyzji o warunkach zabudowy, co wyhamowałoby cały sektor budowlany i inwestycyjny.

zapowiedział Tomasz Lewandowski, wiceminister rozwoju i technologii

Jeśli otrzymamy z Brukseli oficjalne potwierdzenie wydłużenia terminu i zmiany wskaźnika procentowego, to zaproponuję wprowadzenie odpowiednich zmian do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Najpewniej trafi to do procedowanego właśnie rządowego projektu jej nowelizacji.

Sprawdź, na jakim etapie są prace nad planami ogólnymi w Twojej gminie

Jeżeli chcesz sprawdzić, na jakim etapie są prace nad planem ogólnym, możesz to zrobić samodzielnie online w Geoportalu Krajowym .

Po uruchomieniu mapy w panelu bocznym wybierz narzędzie „Plan ogólny” - wtedy na mapie Polski pojawi się podział gmin z różnymi kolorami, które pokazują status prac (np. czy prace jeszcze się nie rozpoczęły, czy są już w toku, czy projekt został opublikowany, albo czy plan ogólny został uchwalony). Możesz też wyszukać bezpośrednio swoją gminę i sprawdzić szczegóły na interaktywnej mapie oraz ewentualne dokumenty opublikowane przez urząd - to proste narzędzie daje szybki ogląd postępu prac nad planami ogólnymi w całym kraju.

Monitoring realizacji POG: Plan Ogólny Gminy w Geoportalu Na Mapie

Reakcje samorządów: ulga, choć wciąż wiele do zrobienia

Samorządy przyjęły wiadomość o planowanym wydłużeniu terminu z dużą ulgą. Każdy dodatkowy dzień pracy nad planami jest na wagę złota - szczególnie w połączeniu z ułatwieniami, które wprowadziła ostatnia nowelizacja ustawy.

zauważyła Renata Kaznowska, zastępca prezydenta Warszawy

Każdy dodatkowy miesiąc na przygotowanie planu ogólnego to dla nas naprawdę duża zmiana. Mamy więcej czasu, żeby spokojnie przeanalizować wszystkie uwagi

Stolica jest już na zaawansowanym etapie - projekt planu uzgodniono i po konsultacjach, ale większość gmin dopiero rusza z procedurą.

Samorządy liczą też na kolejne zmiany - chociażby na ograniczenie wniosków o warunki zabudowy wyłącznie do właścicieli albo użytkowników wieczystych nieruchomości. Odciążyłoby to urzędy, które dziś toną w tysiącach zgłoszeń, w tym wielu czysto spekulacyjnych.

Przeczytaj także:

Plan ogólny 2026: Gminy nie wyrabiają się z czasem. Rząd negocjuje z Brukselą

Ostatnie nowelizacje i statystyki: co dalej?

Ustawę planistyczną nowelizowano wielokrotnie, a ostatnia zmiana weszła w życie 9 grudnia. Wprowadziła m.in. możliwość uchylania tylko fragmentu planu przez wojewodę, co ma złagodzić dotychczasowe, bardzo restrykcyjne kontrole.

Teraz, dzięki wydłużeniu terminu i nowym przepisom, MRiT szacuje, że co najmniej połowa gmin zdąży przygotować plany do sierpnia 2026 r. To pozwoli zrealizować kamień milowy KPO i uniknąć utraty unijnych funduszy. Widmo inwestycyjnego paraliżu sprawia, że zarówno rząd, jak i samorządy działają pod sporą presją, ale też z wyraźną determinacją.

Decyzja KE to krok w stronę większej elastyczności przy wdrażaniu reformy planowania przestrzennego, której głównym celem jest bardziej zrównoważony rozwój polskich gmin. Teraz czekamy już tylko na potwierdzenie Rady UE - decyzja powinna zapaść dosłownie lada moment i otworzy drogę do nowelizacji ustawy. Śledźcie nasze kolejne aktualizacje dotyczące KPO i reform przestrzennych.