Mapa dochodów gmin - planowana reforma dochodów samorządów od 2025 roku

Ministerstwo Finansów przedstawiło projekt zmian w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego (JST). Planowana reforma dochodów samorządów ma obowiązywać już w 2025 roku. Jak zapewnia Ministerstwo, nowa ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, wpłynie pozytywnie na samorządy poprzez wzmocnienie i ustabilizowanie ich finansów. Projekt przewiduje zmianę podstawy naliczania dochodów JST, który teraz miałby się opierać o dochody podatników (osób fizycznych i prawnych), a nie o wpływy z podatków PIT i CIT. Dodatkowo w podstawie naliczania dochodów własnych gminy, znaleźć mają się również dochody z podatku zryczałtowanego. Zmiany te mają się przyczynić do zmniejszenia wpływu zmian podatkowych na dochody własne gminy. 

Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego – planowana reforma

Planowane zmiany mają uniezależnić samorządy od decyzji rządu dotyczących zmian w podatkach. Zgodnie z aktualną ustawą gminy otrzymywały „swój przydział” z budżetu państwa, obliczany na podstawie wpływów z podatków PIT i CIT. W sytuacji kiedy rząd podejmował decyzję o zmniejszeniu stawki podatku, podniesieniu kwoty wolnej czy innych zmianach obniżających podatki, automatycznie dochody własne gminy były mniejsze od prognozowanych. Stawiało to lokalne władze w niekomfortowej sytuacji względem planowanych wydatków i inwestycji. Proponowana przez resort finansów zmiana zakłada, że udział gmin i podział środków obliczany będzie na podstawie dochodów podatników mieszkających i prowadzących działalności gospodarcze na ich terenie. 

Zmiany konsultowane były z przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego, a resort zapewnia, że każda jednostka zyska na proponowanych zmianach. Zyski będą natomiast różne – część gmin zyska zaledwie 1% względem aktualnych przepisów, podczas gdy inne nawet 12%. Ministerstwo Finansów na swojej stronie zmieściło kalkulację zawierającą zestawienie skutków finansowych planowanej reformy. Przedstawiona poniżej mapa dochodów gmin prezentuje prognozowany procentowy wzrost lokalnego budżetu, względem obecnych finansów. Sprawdź, jakie obszary zyskają najwięcej na nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.  

A jakie to będą kwoty? Poniższa mapa dochodów gmin prezentuje prognozowany wzrost w milionach złotych: 

Jak nie trudno było odgadnąć, najwyższe kwoty pojawiają się w największych miastach, gdzie jest najwięcej podatków, ale i duże potrzeby finansowe. Zdecydowanie przoduje Warszawa ze wzrostem szacowanym na ponad 1,2 mld PLN. Na reformie spore środki, bo ponad 300 mln PLN, może zyskać również Kraków i Wrocław. 

Subwencje samorządowe – zmiany w przepisach 

Projektowana ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego zakłada również zmiany w systemie przyznawanych subwencji samorządowych. Ministerstwo zakłada rezygnację z przydzielania kilku subwencji na określone cele, na rzecz przyznawania jednej większej subwencji stanowiącej uzupełnienie dochodów jednostek samorządu terytorialnego. W ten sposób lokalne władzę będą miały nieco więcej swobody w podejmowaniu decyzji o wydatkowaniu tych środków. Jak możemy znaleźć na stronie resortu finansów, proponują wypłatę subwencji ogólnych dla jednostek, których dochody będą niższe niż potrzeby finansowe. W przedstawionym zestawieniu znalazły się również gminy, dla których subwencja nie została przewidziana. 

Likwidacja janosikowego 

Kolejną istotną z punktu widzenia części  JST jest likwidacja janosikowego. Niewątpliwie jest to dobra informacja dla bogatych samorządów, które owe koszty musiały ponosić. Janosikowe jest to potoczna nazwa wpłat do budżetu państwa, jakich na mocy ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego z 13 listopada 2003 roku, muszą dokonywać jednostki, których dochody z podatków są większe niż założone w ustawie wskaźniki. Zgodnie z jeszcze obowiązującymi przepisami, wpłacane janosikowe zasilają rezerwę celową budżetu, a z niej jest finansowana subwencja ogólna. Prace nad zmianami janosikowego prowadzone były już w 2010 roku. Wtedy jednak proponowany projekty został negatywnie zaopiniowany przez komisie sejmowe i prace zostały wstrzymane. Proponowana ustawa wraca do tematu i proponuje całkowitą likwidację janosikowego. 

Rekompensata za obszary o szczególnych walorach przyrodniczych

Ministerstwo Finansów proponuje również dodatkowe wsparcie finansowe dla gmin, w których granicach mieszczą się (lub zostaną utworzone) obszary ochrony przyrody takie, jak parki narodowe, parki krajobrazowe czy rezerwaty przyrody. Resort proponuje przyjęcie stawki na poziomie 310 zł/ha obszaru chronionego. Zakłada się, że wprowadzona zmiana przyczyni się do ograniczenia sprzeciwów ze strony samorządów w procesie tworzenia i poszerzania obszarów chronionych. O takie rozwiązanie wnioskował już Związek Gmin Wiejskich RP w 2023 roku podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. 

Źródło: www.gov.pl