Prowizja dla pośredników nieruchomości od obu stron transakcji - czy to legalne?

Czy pośrednik nieruchomości może legalnie pobierać prowizję zarówno od kupującego, jak i sprzedającego? To pytanie nurtuje wielu klientów planujących transakcje nieruchomościowe. Prowizja pośrednika w Polsce zazwyczaj wynosi od 2% do 3% wartości transakcji. Kwestia podwójnego wynagrodzenia budzi uzasadnione wątpliwości, szczególnie w kontekście transparentności i etyki działań agentów.

Większość pośredników pobiera prowizję w wysokości 3% wartości transakcji. Oznacza to, że przy sprzedaży mieszkania o wartości 300 000 złotych, agent otrzymujący wynagrodzenie od obu stron transakcji może zarobić 18 tysięcy złotych. Coraz więcej biur nieruchomości wprowadza jednak model współpracy polegający na pobieraniu prowizji wyłącznie od jednej strony transakcji.

Obecnie brak jest jednoznacznych regulacji prawnych w tej kwestii. Propozycje zmian pozostały na etapie koncepcji, a projekt ustawy regulującej tę problematykę nie powstał.

Pośrednik pobiera prowizję od obu stron – czy to zgodne z prawem?

W polskim prawie nie istnieją przepisy, które wprost zakazywałyby pośrednikom nieruchomości pobierania prowizji od obu stron transakcji. Praktyka ta budzi kontrowersje i wątpliwości etyczne, mimo braku jednoznacznego zakazu.

Brak jest utrwalonego poglądu doktryny i orzecznictwa na ten temat. Niektóre organizacje zrzeszające pośredników nieruchomości zajęły stanowisko w tej sprawie. Ogólnoświatowa organizacja RICS (Royal Institution of Chartered Surveyors) od 1 stycznia 2018 roku zakazała stosowania praktyki podwójnej reprezentacji kupującego i sprzedającego.

Propozycje zmian legislacyjnych

Ministerstwo Rozwoju i Technologii w 2023 roku przygotowało koncepcje uregulowania rynku pośrednictwa. Propozycja zakłada, aby agenci mogli pobierać prowizję dla biura nieruchomości wyłącznie od jednej strony transakcji – tej, która zleca usługę. Propozycje nie zostały przekształcone w projekt ustawy.

Sytuacja, w której pośrednik pobiera wynagrodzenie od obu stron, grozi konfliktem interesów. Prowizja agenta nieruchomości powinna być uzależniona od świadczonej usługi. 

Warunki legalnego pobierania prowizji od obu stron

Aby legalnie pobierać prowizję pośrednika nieruchomości od obu stron, muszą być spełnione następujące warunki:

• Obie strony muszą wyrazić zgodę i podpisać odpowiednie umowy
• Klienci powinni być z góry poinformowani o pobieraniu prowizji od drugiej strony i jej wysokości
• Umowy muszą precyzyjnie określać zakres usług i wynagrodzenie

Praktyki rynkowe

Niektóre biura nieruchomości stosują kompromisowe rozwiązania. Jeśli po drugiej stronie występuje klient z własnym agentem, nie pobierają drugiego wynagrodzenia. Gdy klient nie ma swojego pośrednika, pobierają od niego mniejszą prowizję (np. 1%) za obsługę formalności.

Podwójna prowizja dla pośrednika nieruchomości nie jest zabroniona. Warto zwrócić uwagę na zapisy umowy i negocjować jej warunki. Pamiętaj, że w przypadku braku umowy z pośrednikiem, nie ma on prawa domagać się od ciebie zapłaty.

Dlaczego pośrednicy decydują się na pobieranie prowizji od obu stron?

Pośrednicy nieruchomości pobierający prowizję od obu stron transakcji kierują się kilkoma istotnymi względami ekonomicznymi i praktycznymi. Praktyka ta pozwala im na bardziej efektywne inwestowanie w promocję nieruchomości, co zwiększa szanse na szybszą sprzedaż. Jednocześnie minimalizuje ryzyko finansowe pośrednika, szczególnie w przypadku długotrwałych transakcji, które nie zawsze kończą się sukcesem.

Dla wielu agentów, zwłaszcza początkujących lub posiadających niewielkie portfolio, podwójna prowizja pośrednika nieruchomości stanowi podstawę utrzymania się w branży. Agent mający w ofercie zaledwie kilka mieszkań często zmaga się z problemami finansowymi. Możliwość otrzymania wynagrodzenia od kupującego może być kluczowa dla przetrwania w sektorze.

Jakie są główne motywy ekonomiczne takiej praktyki?

Stabilność finansowa - podwójna prowizja dla pośrednika teoretycznie motywuje agenta do zrównoważonego reprezentowania interesów zarówno kupującego, jak i sprzedającego. Oznacza to dążenie do wypracowania kompromisu i znalezienia rozwiązania satysfakcjonującego obie strony.

Motywacja do finalizacji - otrzymując wynagrodzenie od dwóch stron, pośrednik jest bardziej zmotywowany do sprawnego finalizowania transakcji.

Kompromisowe rozwiązania - niektóre biura nieruchomości rezygnują z pobierania drugiej prowizji biura nieruchomości, jeżeli po drugiej stronie transakcji pojawia się klient z własnym agentem. Gdy klient nie posiada własnego pośrednika, pobierają od niego mniejsze wynagrodzenie (np. 1%) za obsługę formalności.

Na rynku pojawia się coraz więcej agencji świadczących pomoc kupującym bezpłatnie, pobierając prowizję agenta nieruchomości (często wyższą) wyłącznie od sprzedającego. Takie podejście może przyspieszyć sprzedaż nieruchomości i pomóc pośrednikowi w zdobyciu lepszej renomy, a sprzedającemu umożliwić większy wybór potencjalnych nabywców.

Kluczowa pozostaje transparentność działań. Pośrednik pobierający wynagrodzenie od obu stron powinien poinformować o tym fakcie wszystkich uczestników transakcji - tylko wtedy jego działanie można uznać za etyczne.

Jakie ryzyka i korzyści niesie podwójna prowizja dla klienta?

Podwójna prowizja pośrednika budzi kontrowersje wśród klientów. Analiza potencjalnych korzyści i zagrożeń pozwala na świadome podjęcie decyzji o współpracy z agentem.

Korzyści dla klientów

Model pobierania wynagrodzenia od obu stron może prowadzić do zrównoważonych negocjacji. Pośrednik otrzymujący prowizję dla biura nieruchomości od kupującego i sprzedającego teoretycznie dąży do wypracowania kompromisu akceptowalnego dla wszystkich uczestników transakcji. Zwiększa to szansę na osiągnięcie porozumienia i finalizację transakcji.

Efektywniejsza komunikacja stanowi kolejną zaletę. Agent działający jako łącznik między stronami może usprawnić przepływ informacji, co potencjalnie przyspiesza proces transakcyjny. Pośrednik współpracujący z kupującym i sprzedającym ma lepsze rozeznanie w oczekiwaniach obu stron.

Zagrożenia dla klientów

Największym zagrożeniem pozostaje konflikt interesów. Prowizja agenta nieruchomości pobierana od dwóch stron może prowadzić do sytuacji, w której pośrednik faworyzuje jedną stronę lub dąży do szybkiego zawarcia transakcji kosztem korzystnych warunków dla klienta.

Trudno wyobrazić sobie sytuację, w której pośrednik rano konsultuje się ze sprzedającym, w południe z kupującym, a wieczorem doradza obu jednocześnie. Taka praktyka może prowadzić do mniej korzystnych decyzji dla jednej ze stron.

Dla kupujących, którzy samodzielnie znajdują nieruchomość, dodatkowy koszt w postaci prowizji dla pośrednika nieruchomości stanowi barierę finansową. Często prowadzi to do obniżenia budżetu na zakup. Sprzedający może otrzymać mniej za swoją nieruchomość, a w skrajnych przypadkach klient może zrezygnować z zakupu na rzecz tańszych ofert.

Kluczowe aspekty wyboru pośrednika

Maksymalna prowizja pośrednika nieruchomości zazwyczaj wynosi od 2% do 5% wartości transakcji. Przy wysokich cenach nieruchomości stanowi to znaczącą kwotę. Kluczowy jest wybór renomowanego i etycznego pośrednika, który cieszy się dobrą opinią i kieruje się zasadami uczciwości.

Sprawdź dokładnie warunki współpracy przed podpisaniem umowy pośrednictwa. Transparentność działań pośrednika ma podstawowe znaczenie dla ochrony interesów klienta.

Warto pamiętać, że kompleksowa analiza nieruchomości wykracza poza kwestie prowizji. Raport o terenie OnGeo.pl dostarcza rzetelnych informacji o terenie pozwalając na świadome podjęcie decyzji inwestycyjnej.

Wygeneruj Raport dla działki w zaledwie 5 minut. Proces obejmuje cztery proste kroki: wybór interesującego terenu (przez wskazanie na mapie, wpisanie adresu lub narysowanie obszaru), wybór tematów raportu, dokonanie płatności online oraz pobranie gotowego dokumentu w formacie PDF.

Co zawiera m.in. Raport o terenie OnGeo.pl?

• Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
• Uzbrojenie terenu w media
• Dane z ewidencji gruntów i budynków
• Zanieczyszczenie powietrza
• Tereny zalewowe
• Średnie ceny nieruchomości

Jakie zmiany mogą nastąpić w przyszłości?

Ministerstwo Rozwoju i Technologii w 2023 roku przygotowało szczegółowe koncepcje uregulowania rynku pośrednictwa nieruchomości. Wśród kluczowych propozycji znalazł się postulat ograniczenia pobierania prowizji wyłącznie do jednej strony transakcji – tej, która faktycznie zleca usługę.

Resort na początku lipca br. skierował do roboczych konsultacji z branżą pośredników cztery kluczowe kierunki zmian:

1. Doprecyzowanie elementów umowy pośrednictwa
2. Zakaz uzależniania prezentacji nieruchomości od uprzedniego zawarcia umowy pośrednictwa
3. Uregulowanie zasad publikacji ogłoszeń
4. Pobieranie wynagrodzenia wyłącznie od podmiotu zlecającego wykonanie czynności pośrednictwa

Ministerstwo wskazuje na częstą praktykę zawierania umów, w których czynności z zakresu pośrednictwa nie są precyzyjnie określone. Skutkuje to pobieraniem prowizji bez podejmowania faktycznych działań w interesie prawnym i finansowym klienta.

Reakcje organizacji branżowych

Propozycje ministerstwa wzbudzają mieszane reakcje wśród organizacji branżowych. Federacja Porozumienie Polskiego Rynku Nieruchomości (FPPRN) popiera uregulowanie zasad publikacji ogłoszeń, zgłaszając jednocześnie pewne zastrzeżenia.

Polska Federacja Rynku Nieruchomości (PFRN) krytycznie odnosi się do pomysłu doprecyzowania elementów umowy pośrednictwa. Organizacja argumentuje, że klienci mają różnorodne oczekiwania i świadomie rezygnują z niektórych czynności pośrednika.

Najwięcej kontrowersji budzi postulat pobierania prowizji wyłącznie od zlecającego. PFRN twierdzi, że takie rozwiązanie dubluje istniejące już przepisy, ponieważ pośrednik może pobierać wynagrodzenie jedynie w przypadku posiadania ważnej umowy pośrednictwa.

Obecnie brak jest gotowego projektu ustawy regulującej kwestię maksymalnej prowizji pośrednika oraz dopuszczalności jej pobierania od obu stron. Oznacza to, że w najbliższej przyszłości prawdopodobnie nie nastąpią radykalne zmiany w tym zakresie. Pośrednicy nadal będą mogli stosować różne modele rozliczeń, pod warunkiem zachowania transparentności działań.

Praktyczne wskazówki dla klientów

Planując zakup lub sprzedaż nieruchomości, dokładnie zapoznaj się z warunkami umowy pośrednictwa. Wysokość prowizji często podlega negocjacjom. Kluczowy pozostaje wybór uczciwego i transparentnego pośrednika, który jasno określi swoje wynagrodzenie oraz zakres świadczonych usług.

Rynek pośrednictwa nieruchomości w Polsce zmierza w kierunku większej przejrzystości. Świadomość obecnych praktyk oraz znajomość przysługujących praw stanowi najlepszą ochronę interesów podczas transakcji nieruchomościowych.