Czym jest kod TERYT?

Kod TERYT czyli Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju jest często podstawą do identyfikacji jednostki przestrzennej. W pewnych aspektach posługiwanie się kodem jest dużo bardziej praktyczne – wyklucza nam pomylenie miast o tych samych nazwach czy od razu mówi nam o tym czy mamy do czynienia z gminą wiejską czy miejską. Czym jest kod TERYT i jakie są jego składowe? Czy te ciągi cyfr są w jakiś sposób usystematyzowane? Oraz gdzie i w jakiś sposób znaleźć numer TERYT działki?

Czym jest TERYT

TERYT (Rejestr TERYT) to system klasyfikacji i ewidencji jednostek podziału terytorialnego w Polsce, który jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania administracji publicznej. Jego celem jest gromadzenie i aktualizacja informacji dotyczących nazw jednostek podziału terytorialnego, w tym miejscowości, gmin, powiatów oraz województw, a także przypisanych im identyfikatorów. TERYT odgrywa kluczową rolę w realizacji obowiązków organów administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego, zapewniając jednoznaczną identyfikację miejscowości i obszarów w kraju.

System ten obejmuje także rejony statystyczne oraz obwody spisowe, co jest niezbędne do przeprowadzania różnych badań i analiz statystycznych. W ramach TERYT funkcjonuje centralny katalog ulic, który ułatwia zarządzanie danymi o systemie identyfikacji adresowej ulic w Polsce. Te informacje są kluczowe dla budowy elektronicznej administracji, która staje się coraz bardziej niezbędna w dobie cyfryzacji.
Podział terytorialny kraju, jak i szczegółowe zasady prowadzenia rejestru, są regulowane przez akty prawne, w tym uchwały Rady Ministrów. Główny Urząd Statystyczny jest odpowiedzialny za nadzorowanie oraz aktualizację danych w TERYT, co pozwala na zachowanie spójności i aktualności informacji o nazwach jednostek podziału. W efekcie, TERYT stanowi fundament dla wielu działań administracyjnych, statystycznych i planistycznych w Polsce, ułatwiając koordynację działań pomiędzy różnymi organami administracyjnymi oraz jednostkami samorządu terytorialnego.

Teryt w przepisach polskiego prawa

Teryt (Rejestr TERYT) jest regulowany przez kilka kluczowych przepisów prawnych w Polsce, które określają zasady jego funkcjonowania, zakres danych oraz odpowiedzialność za ich gromadzenie i aktualizację. Oto najważniejsze z nich:

1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o systemie ewidencji ludności i dowodach osobistych – reguluje kwestie związane z ewidencją ludności, w tym obowiązki organów administracji w zakresie aktualizacji danych o jednostkach podziału terytorialnego.
2. Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne – zawiera przepisy dotyczące geodezji, w tym zasady prowadzenia państwowego zasobu geodezyjnego, który obejmuje dane o jednostkach podziału terytorialnego.
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 czerwca 2003 r. w sprawie TERYT – szczegółowo określa zasady prowadzenia rejestru, zakres danych oraz sposób ich gromadzenia i aktualizacji.
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie zasad organizacji i funkcjonowania publicznej ewidencji gruntów i budynków – reguluje kwestie dotyczące ewidencji gruntów, która jest powiązana z danymi TERYT.
5. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości – dotyczy zasad ewidencji i sprawozdawczości finansowej, ale również odnosi się do konieczności posiadania aktualnych danych o jednostkach podziału terytorialnego w kontekście budżetów gmin.

Te przepisy wspólnie tworzą ramy prawne dla funkcjonowania TERYT, zapewniając jego zgodność z innymi systemami ewidencyjnymi oraz umożliwiając prawidłowe zarządzanie danymi terytorialnymi w Polsce.
 

Co oznaczają cyfry kodu TERYT?

Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju jest to urzędowy rejestr podziału terytorialnego Polski, prowadzany od roku 1998 przez Główny Urząd Statystyczny. Rejestr ten stanowi standard identyfikacji terytorialnej dla organów prowadzących urzędowe rejestry i systemy zarządzania informacją w jednostkach administracji publicznej. Kod jest ciągiem cyfr, który pozwala określić szczegółowość położenia geograficznego z dokładnością do miejscowości i ulic. Oczywiście znajomość wszystkich sygnatur jest wręcz niemożliwa, więc pomocna może tutaj być wyszukiwarka kodów TERYT dostępna na stronie GUS’u. Warto jednak wiedzieć jakie są składowe kodu. Pierwsze dwie cyfry oznaczają numer województwa, gdzie pierwsza z nich wynosi 02, a ostania 32 – wszystkie numery są parzyste. Jeśli numer nie spełnia tych warunków jest błędny, lub nie mamy do czynienia z kodem z bazy TERYT.

Poznaj Kod TERYT polskich województw:

• dolnośląskie 02,
• kujawsko-pomorskie – 04,
• lubelskie – 06,
• lubuskie – 08,
• łódzkie – 10,
• małopolskie – 12,
• mazowieckie – 14,
• opolskie – 16,
• podkarpackie – 18,
• podlaskie – 20,
• pomorskie – 22,
• śląskie – 24,
• świętokrzyskie – 26,
• warmińsko-mazurskie – 28,
• wielkopolskie – 30,
• zachodniopomorskie – 32

Następne dwie cyfry oznaczają numer powiatu, a kolejne informują o dalszych stopniach podziału terytorialnego – gminę, miasto czy dzielnice. Pozwala to uniknąć problemów z identyfikacją miast, które mają takie same/podobne nazwy, jak np. Opole, leżące w województwie Opolskim, ale także Lubelskim. Ostatnia cyfra mówi nam o rodzaju jednostki gminnej: miejskiej lub wiejskiej. Tak więc kod TERYT o numerze – 1261011, oznacza że mamy do czynienia z województwem Małopolskim (12), powiatem m. Kraków (61) i gminą miejską Kraków (011).

Ostatnia cyfra numeru TERYT dokładnie precyzuje nam o jaki rodzaj jednostki chodzi:

1 – gmina miejska,

2 – gmina wiejska,

3 – gmina miejsko-wiejska,

4 – miasto w gminie miejsko-wiejskiej,

5 – obszar wiejski w gminie miejsko-wiejskiej,

8 – dzielnica w m.st. Warszawa,

9 – delegatury miast: Kraków, Łódź, Poznań i Wrocław

Kody te pozwalają nam określić numerycznie i indywidualnie jeszcze bardziej szczegółowo interesujący nas adres, a wcześniej podana wyszukiwarka pozwala na sprawdzenie i tych składowych numeru TERYT działki. Umiejętność sprawnego wyszukania kodu i znajomość podstawowych informacji dotyczących poprawności kodu, może być bardzo przydatna w przypadku chęci pozyskiwania dotacji, sprawdzania numerów ksiąg wieczystych czy wyszukiwaniu informacji w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego.