Scalenie gruntów rolnych- na czym to polega?

Scalenie gruntów staje się coraz popularniejszym rozwiązaniem szczególnie na południu Polski. Proces zapewnia  jak najlepsze warunki do gospodarowania ziemią w rolnictwie i leśnictwie oraz określa nowe granice działek, zmniejszając ich ilość i odległość od siedliska. Na czym jednak polega scalenie gruntów? Jakie realne korzyści ze sobą scalenie gruntów? Czy ten proces jest bardzo skomplikowany?

Czym jest scalenie gruntów?

Scalenie gruntów polega na wydzieleniu nowych działek ewidencyjnych, o innym ukształtowaniu w stosunku do pierwotnych. Celem tego postępowania jest doprowadzenie do zmniejszenia ilości małych, rozproszonych działek składających się na jedno gospodarstwo, oraz do powiększenia ich średniej wielkości. W ramach scalenia przeprowadza się również prace w zakresie zagospodarowania poscaleniowego terenu. Obejmują one stworzenie funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz wykonanie zadań wpływających na regulację stosunków wodnych na obszarze objętym scaleniem.

Podstawy prawne realizacji prac scaleniowych w Polsce

• Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz.U. 1982 nr 11 poz.80 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U.1989 nr 30 poz.163)
• Ustawa o gospodarce nieruchomościami z 27 sierpnia 1997r (Dz.U. 1997 nr 115 poz.741)

Źródła finansowania prac scaleniowych w Polsce

• Publiczne środki wspólnotowe w rozumieniu ustawy z dnia 20.04.2004r. o Narodowym Planie Rozwoju pochodzące z budżetu Wspólnot Europejskich;
• Środki pochodzące z funduszy strukturalnych;
• Inne środki publiczne na zasadach ustawy z dnia 6.12.2006r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju i ustawy z dnia 7.03.2007r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego funduszu rolnego na rzecz rozwoju obszarów wiejskich;
• Źródłem finansowania mogą też być właściciele gruntów objętych postepowaniem na zasadach ustalonych przez starostę.

Po co przeprowadza się scalenie?

Głównym czynnikiem wpływającym na celowość przeprowadzanie procesu scaleniowego jest nieracjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów, czyli przestrzennego rozmieszczenia pól w gospodarstwie. W Polsce duża ilość gospodarstw rolnych, szczególnie na południu Polski charakteryzuje się niekorzystną konfiguracją rozłogu. Powierzchnia takiego gospodarstwa ma kształt wydłużony lub nieforemny, a pola leżą w dużej odległości od siedliska. Dojazd na takie pola jest czasochłonny, co wpływa na koszty prac transportowych niezbędnych do funkcjonowania gospodarstwa. Kolejnym czynnikiem, który może sugerować konieczność przeprowadzenia prac scaleniowych jest duża liczba działek ewidencyjnych należących do jednego gospodarstwa. Taki stan rzeczy powoduje tylko niepotrzebne rozdrobnienie. Wymienione czynniki powodują tym samym fatalne ułożenie sieci dróg i urządzeń melioracyjnych, co wpływa na funkcjonowanie już nie tylko gospodarstw rolnych, co wszystkich mieszkańców danego obszaru.

Jakie korzyści wynikają z realizacji prac scaleniowych?

Przede wszystkim powstają nowe, dobrze zaprojektowane granice działek ewidencyjnych, które są dostosowane do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg transportu rolnego i rzeźby terenu. Dodatkowym plusem jest to, że uczestnicy scalenia nie ponoszą za nie kosztów. Powoduje to, że dzięki scaleniu możesz na przykład za darmo znieść współwłasność nieruchomości za zgodnym wniosek pozostałych współwłaścicieli, czy uzyskać podział wspólnot gruntowych za zgodą większości osób uprawnionych we współwłasności. To bardzo korzystne rozwiązanie zarówno dla rolnika, jak i organów administracji publicznej.

Kolejnym argumentem będzie zapewnienie dojazdu do drogi publicznej oraz zmniejszenie odległości działek od siedliska, co znacznie skraca czas dojazdu do pól uprawnych. Działki po scaleniu dostaną nowy, regularny kształt ułatwiający uprawę. Dodatkowo zmniejszona liczba pojedynczych działek w gospodarstwie powiększa ich średnią wielkość.

Prowadzenie prac na gruncie będzie znacznie ułatwione. Zwiększy się automatyzacja rolnictwa, przez umożliwienie użycia maszyn rolniczych, które niewątpliwie usprawniają prace. Bardzo istotną korzyścią dla właścicieli gruntów jest również uregulowanie stanu prawnego nieruchomości dzięki prowadzonemu postepowaniu geodezyjno-prawnemu.

Znaczenie zapisów MPZP w procesie scalenia gruntów

W MPZP określa się granice obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości. Jeżeli plan miejscowy obejmuje obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości, Rada Gminy, po jego uchwaleniu, podejmuje uchwałę o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości, zgodnie z przepisami o gospodarce nieruchomościami.

Kiedy wykonuje się założenia do projektu scalenia, co zawiera taki dokument?

Grunty objęte scaleniem szacuje i opracowuje upoważniony przez starostę geodeta - projektant scalenia. Projekt scalenia lub wymiany gruntów powinien uwzględniać ustalenia MPZP. Projekt scalenia lub wymiany gruntów określa proponowane granice wydzielonych gruntów oraz następujące zasady obejmowania tych gruntów w posiadanie:

1. Plony upraw jednorocznych zbiera dotychczasowy właściciel gruntów;
2. Plony upraw wieloletnich zbiera dotychczasowy właściciel gruntów w okresie od dnia 1 września następnego roku po zakończeniu scalenia, z tym że dotychczasowy właściciel gruntów powinien na ten okres zezwolić uczestnikowi scalenia, któremu przypadły te grunty, na korzystanie z odpowiedniego obszaru swoich gruntów lub dokonać rozliczeń z tego tytułu w inny sposób;
3. Dotychczasowy właściciel gruntów zabudowanych, do czasu rozbiórki lub przeniesienia zabudowań, powinien zezwolić uczestnikowi scalenia, któremu przypadły te grunty, na korzystanie z odpowiedniego obszaru swoich gruntów lub dokonać rozliczeń z tego tytułu w inny sposób;
4. Sposób rozliczeń za pozostałe części składowe gruntów, które przypadły innym uczestnikom scalenia, może być ustalony na zgodny wniosek zainteresowanych. Projekt scalenia lub wymiany wyznacza się na gruncie i okazuje uczestnikom scalenia lub wymiany.

Etapy scalenia gruntów

1. Wszczęcie postępowania scaleniowego;
2. Wybór Rady Uczestników Scalenia;
3. Opracowanie projektu ogólnego scalenia i okazanie go uczestnikom scalenia;
4. Wykonanie szacunku porównawczego gruntów;
5. Obliczenie wartości gruntów gospodarstwa przed scaleniem i zebranie indywidualnych życzeń co do lokalizacji nowych działek;
6. Opracowanie tzw. ustawki graficznej i rachunkowej;
7. Opracowanie projektu scalenia gruntów i zasad objęcia w posiadanie nowo wydzielonych gruntów;
8. Wyznaczenie projektu scalenia na gruncie;
9. Okazanie projektu scalenia gruntów uczestnikom i zebranie ewentualnych zastrzeżeń;
10. Rozpatrzenie zastrzeżeń do projektu
11. Podanie do wiadomości decyzji starosty o zatwierdzeniu projektu scalenia i zasad objęcia nowych działek;
12. Utrwalenie projektu oraz wprowadzenie uczestników scalenia gruntów w posiadanie nowo wydzielonych działek;
13. Opracowanie i okazanie projektu rekultywacji gruntów (likwidacja starych miedz, odchwaszczanie gruntów itp.);
14. Zagospodarowanie terenów po scaleniu tj. urządzeń melioracyjny.

Organy administracji związane z realizacją prac scaleniowych

Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o scaleniu i wymianie gruntów mówi, że prace scaleniowe przeprowadza i wykonuje starosta, który wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania, wydaje upoważnienie geodecie, który pełni funkcję projektanta scalenia oraz powołuje komisję pełniącą funkcje doradcze.

Dodatkowo zgodnie z art. 9 tejże ustawy powołuje się tzw. radę uczestników scalenia, która powoływana jest jeżeli liczba uczestników scalenia przekracza 10 osób. Pełni ona funkcję społecznego organu doradczego, który w drodze uchwały określa zasady szacunku gruntów.

Zgodnie z ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami gmina może dokonać scalenia i podziału nieruchomości. Rada gminy w drodze uchwały decyduje o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości. Czynności związane z przeprowadzeniem postępowania w sprawie scalenia i podziału wykonuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta składa we właściwym sądzie wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej przystąpienia do scalenia i podziału nieruchomości, a gdy nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej, o złożenie do istniejącego zbioru dokumentów odpisu uchwały.

Poznaj raporty o terenie w Geoportal ONGEO.PL

Wygeneruj Raport o terenie dla dowolnej działki wejdź na OnGeo.pl, znajdź działkę, wybierz interesujące Cię informacje:

• Miejscowy plan zagospodarowania
• Granice działek
• Obszary Natura 2000
• Wydane pozwolenia na budowę
• Tereny zalewowe
• Wydane pozwolenia na budowę w sąsiedztwie
• Spadki terenu
• Linie energetyczne
• Zanieczyszczenie powietrza