Spór o jawność numerów ksiąg wieczystych w NSA

Sprawa numerów ksiąg wieczystych (KW) od kilku lat budzi kontrowersje i rozgrywa się na najwyższym szczeblu prawnym w Polsce. Waldemar Izdebski, były Główny Geodeta Kraju (GGK), walczy o ich powszechny dostęp w serwisie geoportal.gov.pl. Z drugiej strony stoi Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO), który argumentuje, że numery ksiąg wieczystych zawierają dane osobowe i nie powinny być publicznie dostępne bez ograniczeń.

Decyzje UODO i RPO

W 2020 roku Jan Nowak, ówczesny Prezes UODO, w porozumieniu z Rzecznikiem Praw Obywatelskich (RPO), nakazał zaprzestanie udostępniania numerów KW w serwisie GEOPORTAL2. Powodem tej decyzji było uznanie numerów ksiąg wieczystych za dane osobowe. Według UODO, na podstawie tych numerów można uzyskać dostęp do informacji o nieruchomości, ale także do wrażliwych danych właściciela, takich jak imię, nazwisko, PESEL, adres oraz wysokość zadłużenia. Taką interpretację potwierdził Rzecznik Praw Obywatelskich w 2022 roku.

Wspólne uzasadnienie decyzji UODO i RPO podkreślało zagrożenia wynikające z udostępnienia tych danych, takie jak możliwość kradzieży tożsamości. Na GGK nałożono karę w wysokości 100 tysięcy złotych za naruszenie przepisów RODO.

Walka o powszechny dostęp

Waldemar Izdebski, były GGK, nie zgadza się z decyzją UODO. Uważa, że jest ona niesprawiedliwa i narzuca obywatelom konieczność płacenia za dostęp do numerów KW na komercyjnych nielegalnych portalach, które gromadzą te dane. Izdebski zwrócił się o wsparcie do posłów, argumentując, że obecna sytuacja zmusza obywateli do kupowania numerów KW na zagranicznych nielegalnych stronach. 

Izdebski określa sytuację jako kuriozalną i wskazuje, że Prezes UODO mógłby uchylić decyzję z 2022 roku na podstawie art. 154 Kodeksu postępowania administracyjnego, co jednak nie zostało zrobione.

Kontrowersje wokół komercyjnych portali z numerami KW

Były GGK podkreśla, że istnieje wiele portali komercyjnych, które oferują sprzedaż numerów ksiąg wieczystych, co budzi pytania o legalność ich działalności. Skąd zagraniczne firmy mają dostęp do polskich numerów KW? Choć oficjalnie tego nie wiadomo, Izdebski sugeruje, że dane te mogły zostać skopiowane z serwisu GEOPORTAL2, gdy były tam dostępne.

Decyzja w rękach Naczelnego Sądu Administracyjnego

Sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), który ma rozstrzygnąć, czy numery KW można uznać za dane osobowe i czy powinny być dostępne publicznie na geoportalu. Decyzja NSA będzie kluczowa dla przyszłości tego zagadnienia, ponieważ od niej zależy, czy numery KW zostaną ponownie udostępnione publicznie, czy też pozostaną chronione ze względu na przepisy o ochronie danych osobowych.

Na chwilę obecną Waldemar Izdebski oczekuje na wsparcie ze strony polskich parlamentarzystów, a także na decyzję NSA, która może wpłynąć na przyszłość dostępu do danych o nieruchomościach w Polsce.
Spór wokół udostępniania numerów ksiąg wieczystych jest częścią większej debaty o równowagę między jawnością danych a ochroną prywatności. Argumenty obu stron mają swoje podstawy prawne, a ostateczne rozstrzygnięcie zależy od decyzji NSA, która ma kluczowe znaczenie dla przyszłości cyfrowego dostępu do danych nieruchomości w Polsce. 

Poseł Michał Woś pyta o działania zapobiegające handlowi danymi z EKW

W związku z nasilającym się zjawiskiem handlu danymi pochodzącymi z rejestru Elektronicznych Ksiąg Wieczystych (EKW), poseł Michał Woś z Suwerennej Polski skierował interpelację do ministra sprawiedliwości. Woś zwraca uwagę na rosnącą liczbę serwisów komercyjnych, które za opłatą udostępniają informacje pochodzące z publicznych rejestrów, w tym z EKW. Zdaniem posła, proceder ten prowadzi do sytuacji, w której obywatele i instytucje zmuszane są do płacenia zagranicznym firmom za dostęp do danych, które zgodnie z prawem powinny być publiczne. „W praktyce prowadzi to do nieuzasadnionego obciążania kosztami obywateli oraz wzbogacania się zagranicznych podmiotów na bazie polskich rejestrów publicznych” – podkreśla Woś.

W swojej interpelacji poseł zadał ministrowi sprawiedliwości trzy kluczowe pytania:

• Jakie działania podejmuje Ministerstwo Sprawiedliwości, aby przeciwdziałać komercyjnemu handlowi danymi pochodzącymi z rejestru Elektronicznych Ksiąg Wieczystych (EKW)?
• Jakie kroki podejmowane są w celu monitorowania i ograniczania działalności podmiotów komercyjnych, szczególnie zagranicznych, oferujących dostęp do numerów ksiąg wieczystych?
• Czy ministerstwo współpracuje z Prezesem UODO w celu wyeliminowania działalności podmiotów komercyjnych, które oferują dostęp do tych danych?

Poseł podkreśla, że niezbędne jest podjęcie pilnych działań, aby zapewnić obywatelom bezpłatny dostęp do danych publicznych, bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z komercjalizacją danych z państwowych rejestrów. Jego działania są najprawdopodobniej odpowiedzią na pismo dr. hab. inż. Waldemara Izdebskiego, który zwrócił uwagę na problem handlu numerami ksiąg wieczystych przez firmy zagraniczne.

Interpelacja Michała Wosia wzmacnia głos w dyskusji o ochronie danych publicznych i konieczności powstrzymania komercjalizacji dostępu do informacji pochodzących z rejestrów państwowych. Jeśli ministerstwo podejmie działania, może to oznaczać krok w stronę lepszej ochrony wrażliwych danych Polaków oraz zapewnienia łatwiejszego dostępu do nich bez dodatkowych opłat.