Rewolucja w Rejestrze Cen Nieruchomości (RCN) - sejm przyjął ustawę

26 września 2025 r. w historycznym, jednogłośnym głosowaniu Sejm RP przyjął nowelizację Prawa geodezyjnego i kartograficznego (Pgik), która znosi opłaty za udostępnianie danych z Rejestru Cen Nieruchomości (RCN). To przełomowe rozwiązanie ma na celu zwiększenie transparentności rynku nieruchomości, ułatwiając obywatelom i firmom bezpłatny dostęp do rzeczywistych cen transakcyjnych mieszkań i domów. Za ustawą opowiedziało się 425 posłów - nikt nie głosował przeciw, ani nie wstrzymał się od głosu. Projekt, autorstwa posłów Polski 2050 - Trzecia Droga, trafia teraz do Senatu, a wejście w życie planowane jest po upływie trzech miesięcy od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Na czy polega ustawa? Szczegółowe zmiany w dostępie do RCN

Rejestr Cen Nieruchomości (RCN) to centralna baza danych prowadzona przez Głównego Geodetę Kraju, gromadząca informacje o cenach transakcyjnych nieruchomości z aktów notarialnych. Od lat rejentów obejmuje obowiązek przekazywania tych danych do rejestru, co czyni RCN źródłem wiarygodnych, aktualnych informacji o wartościach rynkowych lokali mieszkalnych, gruntów i obiektów komercyjnych. Do tej pory dostęp do szczegółowych wyciągów z RCN był odpłatny - opłata wynosiła od kilku do kilkudziesięciu złotych za jeden dokument, w zależności od zakresu danych. To ograniczało wykorzystanie rejestru, szczególnie dla osób prywatnych szukających informacji przed zakupem mieszkania.

Nowelizacja Pgik, przyjęta 26 września, całkowicie znosi te opłaty, czyniąc RCN nie tylko jawny, ale i w pełni bezpłatny. Kluczowe zmiany obejmują:

• Zniesienie opłat za wyciągi i raporty: Każdy obywatel, deweloper czy analityk będzie mógł pobrać dane o cenach transakcyjnych bez ponoszenia kosztów. Dane obejmują m.in. adres nieruchomości, powierzchnię, cenę sprzedaży, datę transakcji oraz cechy techniczne (np. rok budowy, liczba pokoi).
• Uproszczenie procedur: Dostęp do RCN będzie możliwy online poprzez portale geodezyjne, bez konieczności składania wniosków papierowych czy wizyty w urzędzie. To przyspieszy proces, np. weryfikację wartości nieruchomości przed kredytem hipotecznym.
• Zachowanie struktury danych: Ustawa nie wprowadza zmian w sposobie gromadzenia informacji, co minimalizuje obciążenie dla administracji. Dane pozostaną aktualizowane w czasie rzeczywistym na podstawie notarialnych wpisów.

Projekt ustawy przeszedł burzliwą drogę legislacyjną. W lipcu 2025 r. trafił do Sejmu jako inicjatywa poselska, a we wrześniu - po dyskusjach w komisji - doczekał się trzeciego czytania. W tym samym czasie rząd pracuje nad powiązanym projektem portalu DOM, który ma agregować dane z RCN i innych źródeł, tworząc ogólnodostępną wyszukiwarkę cen nieruchomości.

Spór o pieniądze dla samorządów

Podczas prac pojawiła się poprawka PiS, zakładająca rekompensaty dla gmin i powiatów za utratę wpływów z opłat za RCN. Do tej pory dawały im one ok. 10-15 mln zł rocznie. Poprawka przewidywała, że pieniądze te miałyby być uzupełniane z budżetu państwa.

Sejm ją jednak odrzucił - 226 posłów było przeciw, 200 za, a jedna osoba wstrzymała się od głosu. Zwolennicy ustawy tłumaczyli, że darmowy dostęp do danych to inwestycja w rynek i w gospodarkę - zyskają na tym wszyscy, a korzyści przewyższą potencjalne straty samorządów. Opozycja z PiS przestrzegała przed „dziurą budżetową” na poziomie lokalnym, ale ich argumenty nie przeważyły.

Dlaczego to takie ważne?

Zdaniem ekspertów uwolnienie danych z RCN to nie tylko ulga dla portfeli obywateli. To także szansa na:

• bardziej rzetelne wyceny - kupujący i sprzedający zyskają narzędzie do sprawdzenia realnej wartości mieszkań, co ograniczy zawyżanie cen nawet o kilkanaście procent,
• walkę z fikcyjnymi transakcjami - otwarte dane utrudnią unikanie podatków i pomogą uszczelnić system,
• lepsze planowanie inwestycji - deweloperzy, banki czy analitycy będą mogli trafniej oceniać rynek i szybciej reagować na zmiany,
• korzyści społeczne - młodzi ludzie czy osoby szukające pierwszego mieszkania łatwiej sprawdzą, czy oferta dewelopera faktycznie jest rynkowa.

Co dalej? Senat i perspektywy

Teraz wszystko zależy od Senatu. Jeśli nie będzie poprawek, nowe przepisy wejdą w życie na wiosnę 2026 r., równolegle z uruchomieniem portalu DOM. Eksperci podkreślają, że to ogromne ułatwienie dla milionów Polaków szukających swojego „M”. To także krok w stronę większej przejrzystości całego rynku nieruchomości i wpisanie się w szerszy trend cyfryzacji usług publicznych.

Czy to początek końca „tajemniczych” cen mieszkań? Czas pokaże, ale jedno jest pewne - to głosowanie w Sejmie przechodzi do historii.