Koniec z kupowaniem nielegalnych numerów Ksiąg Wieczystych na Seszelach?

Ministerstwo Sprawiedliwości szykuje niemałą rewolucję: przeglądanie ksiąg wieczystych będzie możliwe tylko po zalogowaniu i potwierdzeniu tożsamości. Oficjalny cel? Chronić dane osobowe właścicieli nieruchomości. W praktyce jednak zmiana niewiele zmieni - zamiast realnie powstrzymać handel danymi, wprowadzi cyfrową kontrolę nad obywatelami.

Ministerstwo Sprawiedliwości planuje wprowadzić obowiązek logowania do systemu ksiąg wieczystych.
Celem zmian jest ograniczenie nielegalnego handlu numerami ksiąg i ochrona danych osobowych właścicieli nieruchomości.
Uwierzytelnianie będzie realizowane przez Krajowy Węzeł Identyfikacji Elektronicznej, podobnie jak w e-Urzędzie Skarbowym.
Nowe przepisy wprowadzają zasadę rozliczalności i umożliwią blokowanie podejrzanych zapytań.
Minister Sprawiedliwości zostanie administratorem danych, co zapewni zgodność systemu z RODO.
Dostęp do informacji o przeglądających księgi będzie możliwy tylko dla organów ścigania.
Zmiany mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa danych i odzyskanie kontroli nad publicznymi rejestrami.

Dostęp do księgi wieczystej - logowanie będzie obowiązkowe

Do tej pory wystarczyło znać numer księgi, by bez problemu sprawdzić jej treść na stronie ekw.ms.gov.pl. Bez logowania, bez podawania żadnych danych. Ten etap jednak dobiega końca.

Projekt nowelizacji, ustawy o księgach wieczystych i hipotece (UD310), którego założenia zostały wpisane do wykazu prac Rady Ministrów, zakłada obowiązkowe uwierzytelnianie dla osób fizycznych. Oznacza to, że dostęp do ksiąg będzie wymagał złożenia wniosku i potwierdzenia tożsamości.

Logowanie odbywać się będzie przez Krajowy Węzeł Identyfikacji Elektronicznej - podobnie jak w e-Urzędzie Skarbowym czy systemie e-Doręczenia. Cel? Zwiększenie bezpieczeństwa danych osobowych, takich jak imię, nazwisko, PESEL czy informacje o zadłużeniu właścicieli nieruchomości.

Resort reaguje w ten sposób na działalność prywatnych portali zarejestrowanych np. w Seszelach czy USA, które handlują numerami ksiąg wieczystych za kilkadziesiąt złotych, umożliwiając dostęp do wrażliwych informacji.

Przeczytaj także:

Elektroniczne księgi wieczyste

Obowiązek logowania nie rozwiązuje problemu

Resort tłumaczy, że logowanie i weryfikacja tożsamości powstrzyma prywatne portale przed masowym pobieraniem danych. Tylko że bazy danych od dawna są już w rękach handlarzy - miliony numerów ksiąg wieczystych i powiązanych informacji zostały pobrane lata temu i wciąż funkcjonują.
Numery KW wcale nie zmieniają się tak dynamicznie, jak chciałoby Ministerstwo. W praktyce oznacza to, że istniejące komercyjne bazy pozostaną aktualne i wartościowe przez wiele lat, niezależnie od tego, że nowe logowania będą już kontrolowane.

Zasada rozliczalności i blokowanie podejrzanych działań

Jednym z filarów reformy jest tzw. zasada rozliczalności. Ma ona pozwolić na bieżące kontrolowanie, jak system jest wykorzystywany i przez kogo. Jeśli system wykryje nieprawidłowości - na przykład nienaturalnie dużą liczbę zapytań z jednego miejsca - będzie mógł ograniczyć lub czasowo wstrzymać dostęp.

Takie rozwiązania mają być zgodne z przepisami RODO, szczególnie tymi dotyczącymi automatycznego podejmowania decyzji. Każdy użytkownik, którego dostęp zostanie zablokowany, będzie mógł poprosić o ponowne rozpatrzenie sprawy przez człowieka. Ma to zapewnić przejrzystość i ochronę przed błędami systemu.

Ministerstwo jako administrator danych

Po zmianach Minister Sprawiedliwości stanie się administratorem danych przetwarzanych w systemie ksiąg wieczystych. Oznacza to, że to resort będzie odpowiadał nie tylko za działanie systemu, ale też za bezpieczeństwo i sposób przechowywania informacji o użytkownikach.

Nowe regulacje mają zapewnić zgodność z RODO. Ministerstwo będzie musiało dokładnie określić, jak długo dane o logowaniach i przeglądaniu ksiąg mogą być przechowywane oraz kto będzie miał do nich dostęp.

Ważnym elementem będzie też większa przejrzystość - właściciele nieruchomości będą mogli sprawdzić, kto i kiedy przeglądał ich księgę. Ma to wzmocnić zaufanie do systemu i dać obywatelom większe poczucie kontroli nad własnymi danymi.

Dostęp dla służb i organów ścigania

Nowe przepisy przewidują, że informacje o tym, kto przeglądał księgi, będą mogły być przekazywane wyłącznie w ściśle określonych sytuacjach - głównie na potrzeby postępowań karnych. O takie dane będą mogły wnioskować tylko uprawnione instytucje, takie jak sądy, prokuratura, policja czy inne organy śledcze.

Nie chodzi więc o ściganie zwykłych obywateli korzystających z systemu, lecz o zwalczanie nielegalnego handlu danymi na większą skalę.

Zagraniczne bazy nie znikną

Rząd twierdzi, że nowe przepisy odcinają serwisy od źródła danych. To prawda - nowe bazy nie będą łatwo powstawać. Ale handlarze już mają miliony numerów w swoich bazach, które nie wymagają dostępu do systemu ksiąg wieczystych, by pozostać aktualne.
Oznacza to, że obowiązek logowania nie ukróci handlu numerami KW ani sprzedaży danych właścicieli nieruchomości. Zmiana uderzy głównie w obywateli i uczciwych użytkowników systemu

Przeczytaj także:

Sprzedaż danych Ksiąg Wieczystych: Czy Polska stała się rajem dla cyberprzestępców?

Bezpieczeństwo czy pretekst do kontroli?

Ministerstwo przedstawia zmiany jako krok w stronę ochrony prywatności. Krytycy podkreślają jednak, że prawdziwy efekt będzie odwrotny: państwo będzie mogło monitorować każdy ruch w rejestrach, podczas gdy istniejące prywatne bazy danych nadal funkcjonują i nie tracą wartości.
Innymi słowy - logowanie ograniczy dostęp uczciwych użytkowników, ale nie powstrzyma handlu informacjami, który przez lata stał się intratnym biznesem.

Wnioski

Nowe przepisy to symbol cyfrowej biurokracji: w imię ochrony danych osobowych wprowadza się kontrolę i śledzenie obywateli, podczas gdy realne zagrożenie - masowy handel danymi z istniejących baz - pozostaje nienaruszone.
Obowiązek logowania w księgach wieczystych to więcej formalności dla uczciwych użytkowników, a mniej realnej ochrony dla właścicieli nieruchomości.