Wyrok NSA: Numer księgi wieczystej to dana osobowa

28 stycznia 2025 roku Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał wyrok, który rozwiewa wszelkie wątpliwości dotyczące statusu numerów ksiąg wieczystych jako danych osobowych. NSA zgodził się z Prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) oraz Wojewódzkim Sądem Administracyjnym (WSA) w Warszawie, podkreślając, że publikacja tych numerów bez odpowiedniej podstawy prawnej narusza przepisy o ochronie danych osobowych.

Numer księgi wieczystej a definicja danych osobowych

Prezes UODO powołał się na art. 4 RODO, który definiuje dane osobowe jako wszelkie informacje umożliwiające identyfikację osoby fizycznej, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio. Numer księgi wieczystej, choć pierwotnie odnosi się do nieruchomości, pozwala na łatwe dotarcie do danych osobowych właściciela, takich jak imię, nazwisko, numer PESEL, adres nieruchomości, a nawet informacje o hipotece.

Prezes UODO, Mirosław Wróblewski, w komunikacie opublikowanym na stronie urzędu skomentował:

„Wszystkie argumenty przedstawione przez Prezesa UODO zostały potwierdzone najpierw przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, a teraz przez Naczelny Sąd Administracyjny. To kończy dyskusję na temat numerów ksiąg wieczystych i nikt nie powinien mieć już wątpliwości, co do tego, że stanowią one dane osobowe w rozumieniu art. 4 RODO.”

Dlaczego organy państwa są bezczynne wobec jawnie popełnianego przestępstwa- sprzedaży numerów KW?

W sieci Internet funkcjonuje co kilkanaście prywatnych portali oferujących sprzedaż numerów ksiąg wieczystych umożliwiających dostęp do danych osobowych. Proceder działa w ten sposób, że portale prowadzą działania handlowe na rzecz spółki matki zarejestrowanej na Seszelach, która udostępnia informację z treści bazy polskich ksiąg wieczystych.

Dlaczego nic się nie wydarzyło przez 8 lat? Czy przewlekłość postępowania ma chronić winnych czy też chodzi o nieprzerywanie intratnego biznesu? Czy zatem prokuratura włożyła sprawę do „zamrażarki” aby utrzymać status quo przestępczego procederu?

Ministerstwo Sprawiedliwości, Premier, politycy, UODO i wile innych urzędów działających w Polsce wie o popełnianiu przestępstwa przez osoby czerpiące korzyści, czyli beneficjentów rzeczywistych spółek udostępniających numery ksiąg wieczystych. Ma możliwości prawne uniemożliwienia działalności internetowej portali na terenie RP poprzez zablokowanie stron na mocy przepisów ustawy prawa telekomunikacyjnego. Może też zgłosić popełnienie przestępstwa właścicielom bramek płatniczych, których regulaminy nie zezwalają na pobieranie opłat za działania przestępcze. Nic takiego jednak nie miało miejsca.

Przeczytaj także:

Handlarze sprzedają w Internecie wrażliwe dane osobowe milionów Polaków

Cyberbezpieczeństwo a ujawnienie numerów ksiąg wieczystych

Jak podkreśla UODO, publiczne udostępnienie tych danych naraża obywateli na ryzyko kradzieży tożsamości i innych naruszeń bezpieczeństwa danych. Szczególne kontrowersje wzbudziło ułatwienie dostępu do ksiąg wieczystych poprzez Geoportal2, gdzie numery ksiąg były jednocześnie linkami prowadzącymi bezpośrednio do rejestru Ministerstwa Sprawiedliwości.

Decyzja NSA podkreśla konieczność ochrony danych osobowych i stanowi ważny krok w kierunku zwiększenia świadomości na temat zagrożeń wynikających z niewłaściwego udostępniania informacji wrażliwych.

Spór między UODO a Głównym Geodetą Kraju zakończony

Wyrok NSA kończy wieloletni spór pomiędzy UODO a byłym Głównym Geodetą Kraju (GGK) dotyczący ujawniania numerów ksiąg wieczystych w serwisie Geoportal2. Sąd oddalił skargę kasacyjną GGK na wyrok WSA z 5 maja 2021 roku, który wcześniej potwierdził stanowisko UODO.

W uzasadnieniu NSA podkreślił, że ujawnienie numerów ksiąg wieczystych pozwala na identyfikację osoby fizycznej, której dane są zawarte w księdze wieczystej. W świetle art. 4 RODO, dane osobowe obejmują wszelkie informacje, które umożliwiają identyfikację osoby, co bezsprzecznie dotyczy numerów ksiąg wieczystych.

Kara pieniężna dla GGK uznana za zasadną

Wyrok NSA potwierdza również zasadność administracyjnej kary pieniężnej w wysokości 100 tys. zł, nałożonej przez Prezesa UODO w 2020 roku na GGK za udostępnienie numerów ksiąg wieczystych w Geoportal2. Według UODO, udostępnienie tych danych ułatwiało użytkownikom bezpośredni dostęp do szczegółowych informacji zawartych w elektronicznych księgach wieczystych, takich jak imiona, nazwiska, numery PESEL, adresy nieruchomości czy dane dotyczące hipotek.

Argumenty Głównego Geodety Kraju

Były Główny Geodeta Kraju krytykował decyzję UODO, twierdząc, że przepisy nie precyzują jednoznacznie, że numer księgi wieczystej to dane osobowe. GGK argumentował, że ujawniane numery odnoszą się do nieruchomości, a nie do konkretnej osoby, a odpowiedzialność za identyfikację danych osobowych powinna spoczywać na przepisach, a nie na interpretacji.

Dodatkowo GGK wskazywał na problem działalności prywatnych firm, które pobierają dane z ksiąg wieczystych i sprzedają je za wysokie opłaty, sięgające 40 zł, podczas gdy dostęp do takich informacji z państwowych rejestrów byłby darmowy. Według GGK, karanie urzędów państwowych za umożliwienie dostępu do tych danych nie rozwiązuje problemu systemowego.

Plany Ministerstwa Sprawiedliwości – zmiany w dostępie do ksiąg wieczystych

W odpowiedzi na wyrok NSA i trwające kontrowersje, Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad zmianami w przepisach dotyczących dostępu do ksiąg wieczystych. Nowe regulacje mają na celu ograniczenie masowego pobierania danych oraz działalności komercyjnych przeglądarek oferujących dostęp do ksiąg wieczystych za opłatą.

Planowane zmiany obejmują wprowadzenie obowiązkowej weryfikacji użytkowników, którzy chcą uzyskać dostęp do treści ksiąg wieczystych, co ma utrudnić wykorzystywanie danych do celów komercyjnych i ochronić prywatność obywateli.

UWAGA!

Należy mieć na uwadze, że żadne z proponowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości zmian nie ograniczą działalności portali, które nielegalnie handlują numerami ksiąg wieczystych w Internecie. Czy polskie organy ścigania są nieskuteczne w walce z tym procederem? Wydaje się, że tak. Zatrzymanie publikacji w geoportalu2, wydaje się niewielkim osiągnięciem w porównaniu z szeroko rozpowszechnionym handlem danymi przez portale internetowe. W jaki sposób przeciwdziałać temu procederowi? Czy istnieją skuteczne metody ochrony danych osobowych przed nielegalnym wykorzystaniem?

Podsumowanie

Wyrok NSA z 28 stycznia 2025 roku jasno wskazuje, że numery ksiąg wieczystych stanowią dane osobowe w rozumieniu przepisów RODO. Decyzja ta nie tylko kończy spór prawny, ale również wyznacza nowe standardy ochrony danych osobowych w Polsce. Jednocześnie działania Ministerstwa Sprawiedliwości mają na celu zapewnienie większego bezpieczeństwa w dostępie do informacji zawartych w księgach wieczystych, ograniczając ryzyko nadużyć i poprawiając ochronę prywatności obywateli.