Sytuacja demograficzna Polski do 2020 r. Mamy kryzys demograficzny!

Główny Urząd Statystyczny zamieścił nową publikację pt. „Sytuacja demograficzna Polski do 2020 r. - Zgony i umieralność”. Publikacja przedstawia informację analityczną o przebiegu procesów demograficznych w ostatnich latach: zmiany w liczbie i struktura ludności, ogólne informacje o urodzeniach, małżeństwach, rozwodach, separacjach i zgonach oraz migracjach ludności.

Mamy kryzys demograficzny

Jak wynika z publikacji w 2020 r. odnotowano spadek liczby urodzeń. Potwierdza to, że Polska wkroczyła w okres kolejnego kryzysu demograficznego (który miał już przejściowo miejsce w latach 1997–2007). Eksperci twierdzą, że obecny kryzys może mieć charakter dłuższej tendencji.

Podstawy do sformułowania takiej tezy dają przedstawione niżej trendy w zakresie czynników kształtujących zmiany liczby i struktury ludności Polski, tj. urodzeń, umieralności, trwania życia, zawierania i rozpadu małżeństw oraz migracji, tj. urodzeń, umieralności, trwania życia, zawierania i rozpadu małżeństw oraz migracji.

Z publikacji wynika, że utrzymujący się niski poziom dzietności będzie miał negatywny wpływ na przyszłą liczbę urodzeń, ze względu na zdecydowanie mniejszą w przyszłości liczbę kobiet w wieku rozrodczym.

Z drugiej strony będzie powodować – przy jednoczesnym korzystnym zjawisku, jakim jest stosunkowo długie trwania życia – zmniejszanie podaży pracy oraz coraz szybsze starzenie się społeczeństwa poprzez przede wszystkim wzrost liczby i udziału w ogólnej populacji ludności w najstarszych rocznikach wieku.

Polecamy wpis: Jak obliczyć gęstość zaludnienia? Sprawdź gęstość zaludnienia na mapie

Urodzenia w Polsce

Aby zapewnić stabilny rozwój demograficzny kraju, to w danym roku – na każde 100 kobiet w wieku 15–49 lat – powinno przypadać średnio co najmniej 210–215 urodzonych dzieci. Obecnie przypada ok. 138. Taki stan rzeczy wynika przede wszystkim z odkładania na później przez młodych ludzi decyzji o założeniu rodziny – co zostało zapoczątkowane w latach 90. XX wieku, a następnie o posiadaniu mniejszej liczby dzieci lub nawet o samotnym życiu.

Stan depresji urodzeniowej trwa już prawie 30 lat – od 1990 r. Wielkość współczynnika dzietności kształtuje się poniżej 2, czyli nie gwarantuje prostej zastępowalności pokoleń.

Z roku na rok zmniejszała się liczba urodzeń, a od 1998 r. nie osiąga 400 tys. (z wyjątkiem lat 2008–2010 oraz 2017 r. kiedy nastąpiły jej wzrosty). W 2003 r. urodziło się jedynie 351 tys. dzieci – najmniej w całym okresie powojennym, a współczynniki urodzeń (9,2‰) i dzietności (1,22) osiągnęły najniższe z notowanych kiedykolwiek wartości. W roku 2019 r. zarejestrowano 375 tys., natomiast w 2020 r. liczba urodzeń żywych zmniejszyła się w stosunku do poprzedniego roku o ok. 20 tys. i wyniosła 355 tys. Zmniejszyły się również w stosunku do roku poprzedniego współczynnik urodzeń i współczynnik dzietności wynosząc odpowiednio: 9,3‰ i 1,378.

Zgony w Polsce

W Polsce natężenie zgonów do 2019 roku nie zmieniało się istotnie – rosło, ale tempo wzrostu było niewielkie i w miarę jednostajne. W 2020 roku nastąpił gwałtowny wzrost liczby zgonów – zmarło ponad 477 tys. osób. Za wyższą umieralność w największym stopniu odpowiada pandemia wywołana wirusem SARSCoV-2.

Bezpośrednie ofiary COVID-19 stanowią ok. 60 % odnotowanego wzrostu umieralności. Współczynnik zgonów w 2020 r. wyniósł 12,4, tj. o 1,7 p. prom. więcej niż w 2019 r. W ogólnej liczbie osób zmarłych ok. 52 % stanowili mężczyźni. Mediana wieku w 2020 r. wyniosła 77 lat (72 lata dla mężczyzn i 83 lata dla kobiet), podczas gdy w 2000 r. było to 73 lata (odpowiednio 69 lat dla mężczyzn i 78 lat dla kobiet).

Na skutek epidemii COVID–19 i związanej z nią zwiększonej liczbie zgonów, trwanie życia w 2020 r. w porównaniu z 2019 r., uległo skróceniu o 1,5 roku w przypadku mężczyzn oraz o 1,1 roku w przypadku kobiet (Wykres 8). Urodzony w 2020 r. chłopiec ma przed sobą 72,6 roku przeciętnego trwania życia (w warunkach umieralności z 2020 r.) – a dziewczynka 80,7 roku.

Polecamy wpis: Mapa gęstości zaludnienia - sprawdź liczbę osób na km²

Publikacja „Sytuacja demograficzna Polski do 2020 r.”

Publikacja składa się z czterech części, a każda z nich podzielona jest na rozdziały i podrozdziały.

Część I - Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2020 roku:

• Ludność i ruch naturalny w 2020 roku;
• Przebieg zjawisk demograficznych do 2020 roku
  a) Urodzenia i dzietność,
  b) Zgony i umieralność,
  c) Trwanie życia,
  d) Tworzenie i rozpad rodzin,
  e) Przyrost/ubytek naturalny ludności,
  f) Migracje zagraniczne ludności,
  g) Migracje wewnętrzne ludności,
  h) Spadek liczby ludności,
  i) Zmiany w strukturze wieku ludności,

Cześć II - Umieralność w latach 1950–2020:

• Zgony i ich natężenie;
• Zgony według wieku;
• Stan cywilny i poziom wykształcenia osób zmarłych;
• Zgony według przyczyn;
  a) Najczęstsze przyczyny zgonów,
  b) Garbage codes (kody bezużyteczne),
  c) COVID-19
• Zgony niemowląt;
• Umieralność okołoporodowa;

Część III - Umieralność w Unii Europejskiej:

• Zgony i umieralność;
• Zgony według przyczyn;
• Zgony niemowląt

Część IV - Trwanie życia, trwanie życia w zdrowiu i potencjalne utracone lata życia w Polsce i UE:

• Trwanie życia;
• Trwanie życia;
  a) Zróżnicowanie regionalne trwania życia w zdrowiu w latach 2009–2020;
• Przedwcześnie utracone lata życia:
  a) Przedwcześnie utracone lata życia w Polsce,
  b) Przedwcześnie utracone lata życia w Polsce w 2020 r. w podziale na województwa,
  c) Przedwcześnie utracone lata życia w Polsce na tle wybranych krajów Europy

Całą publikację można pobrać -> tutaj

Źródło: GUS, własne