Zamek w Stobnicy: Kontrowersyjna budowa legalna! NSA kończy spór

Naczelny Sąd Administracyjny podjął decyzję w sprawie "zamku" w Stobnicy – pozwolenie na budowę pozostaje ważne. Inwestycja na terenie Natura 2000, która od lat dzieli opinię publiczną, może być kontynuowana. Czy sprawiedliwości stało się zadość, czy to kolejny skandal w polskim prawie budowlanym?

Zamek w Stobnicy: Legalny pomnik kontrowersji?

17 marca 2025 roku to dzień, który zapisze się w historii jednej z najbardziej kontrowersyjnych inwestycji w Polsce. Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) oddalił skargi kasacyjne dotyczące budowy tzw. "zamku" w Stobnicy, monumentalnego obiektu wznoszonego na sztucznej wyspie w sercu Puszczy Noteckiej, na terenie objętym programem Natura 2000. Wyrok jest prawomocny – pozwolenie na budowę wydane w 2015 roku przez starostę obornickiego pozostaje ważne. Ale czy to oznacza zamknięcie sprawy, która od lat budzi gniew ekologów, śledczych i zwykłych obywateli?

Prawne pertraktacje: Jak "Zamek" przetrwał burzę?

Historia tej inwestycji to prawdziwy rollercoaster prawnych zwrotów akcji. W 2021 roku Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (GINB) unieważnił pozwolenie na budowę, wskazując na rażące naruszenia prawa. Decyzja ta została jednak uchylona w 2022 roku przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (WSA), który uznał, że znowelizowane Prawo budowlane z 2020 roku wprowadziło przedawnienie możliwości unieważnienia takich decyzji. NSA, rozpatrując skargi kasacyjne m.in. GINB i Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ), podzielił to stanowisko. 

Tym samym inwestycja, która miała być zatrzymana z powodu niezgodności z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego i braku wymaganych pozwoleń środowiskowych, zyskała zielone światło. Ale czy to rzeczywiście triumf sprawiedliwości, czy raczej dowód na dziury w polskim systemie prawnym?

Skandal w Puszczy Noteckiej

O "zamku" w Stobnicy zrobiło się głośno w lipcu 2018 roku, gdy zdjęcia ogromnej budowli na sztucznej wyspie obiegły media. Obiekt, wznoszony przez poznańską spółkę D.J.T., ma 14 kondygnacji nadziemnych i wieżę liczącą kilkadziesiąt metrów. Stylizowany na średniowieczną twierdzę, w rzeczywistości jest budynkiem wielorodzinnym, który ma pomieścić 46 apartamentów dla niemal 100 osób. Inwestycja zlokalizowana na obszarze Natura 2000 – chronionym ze względu na unikalne siedliska przyrodnicze – od początku budziła pytania: jak to możliwe, że taki ogromy budynek ma zgodę na budowę?

W odpowiedzi na społeczne oburzenie ówczesny minister środowiska Henryk Kowalczyk zlecił pilną kontrolę, a sprawę skierowano do prokuratury. W lipcu 2020 roku zatrzymano siedem osób, w tym urzędników i przedstawicieli inwestora. Prokuratura Okręgowa w Poznaniu zarzuciła im m.in. poświadczenie nieprawdy, niedopełnienie obowiązków i prowadzenie budowy zagrażającej środowisku. Akt oskarżenia przeciwko sześciu osobom trafił do sądu pod koniec 2020 roku, ale oskarżeni nie przyznali się do winy. Proces w Sądzie Rejonowym w Obornikach ruszył w listopadzie 2023 roku i nadal trwa, rzucając cień na najnowszy wyrok NSA.

Sprawdź archiwalne zdjęcia lotnicze zamku w Stobnicy

Pobierz Raport archiwalnych zdjęć lotniczych i sprawdź etapy powstawania słynnego oraz kontrowersyjnego zamku w Stobnicy. 

Natura 2000 pod presją: ekologia vs interesy?

Obszar Natura 2000, na którym stoi "zamek", miał być ostoją dla zagrożonych gatunków i siedlisk. Tymczasem inwestycja wymagała przekształcenia ponad 2 hektarów terenu – znacznie więcej, niż deklarował inwestor (1,7 ha). Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (RDOŚ) w 2019 roku uchyliła swoją wcześniejszą decyzję z 2015 roku, wskazując, że brak decyzji środowiskowej dyskwalifikuje projekt. GDOŚ poparła ten sprzeciw, ale sądy administracyjne uznały, że było już za późno na takie działania.

Ekolodzy biją na alarm: "To precedens, który pokazuje, że w Polsce ochrona przyrody przegrywa z interesami prywatnych inwestorów" – komentują przedstawiciele organizacji takich jak Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, której skarga kasacyjna również została oddalona. Z kolei zwolennicy inwestycji podkreślają, że budowa dała pracę lokalnym firmom i stworzyła unikalny obiekt, który przyciąga turystów – w 2023 roku otwarto nawet płatną Leśną Ścieżkę Edukacyjną wokół "zamku".

Co dalej z "Zamkiem"? 

Choć wyrok NSA zamyka spór o pozwolenie na budowę, nie kończy kontrowersji. Budowla jest niemal gotowa – fasada pokryta kamieniem i tynkiem robi wrażenie, ale przyszłość mieszkań i apartamentów pozostaje niejasna. Kto je kupi? Czy "zamek" stanie się luksusową rezydencją, czy może turystyczną atrakcją? I najważniejsze: czy proces karny przyniesie rozliczenie odpowiedzialnych za domniemane nieprawidłowości?

Koszty inwestycji szacuje się na setki milionów złotych, a jej rozmach budzi podziw i zgorszenie jednocześnie. Jedno jest pewne – "zamek" w Stobnicy nadal pozostaje symbolem kontrowersji związanych z realizacją dużych projektów na obszarach chronionych i wyzwań związanych z równoważeniem rozwoju infrastrukturalnego z ochroną środowiska.